زن محارب

توضیح مفهومی

ر.ک: محاربه زن. (بیرون آوردن سلاح و ترساندن مردم توسط زن)

فقها مسئله محاربه زن را در بحث اشتراط یا عدم اشتراط 'ذکورت' متعرض شده‏اند؛ در این باره دو قول مطرح است:

الف: قول مشهور فقهای شیعه و شافعیه (2) از اهل سنت، که ذکورت را در محاربه، شرطه نمی‏دانند، لذا اگر محاربه کننده، زن باشد حکم محارب را بر آن جاری می‏کنند؛ دلایل این نظر عبارت است از:

1 - عموم نصوص باب محاربه از جمله صحیحه محمد بن مسلم که می‏فرماید: « من شهر السلاح فی مصر من الامصار » . به اعتقاد مشهور فقها، کلمه ' من' عام است و لذا حقیقتا شامل مؤنث و مذکر است؛

2 - احکام زنان، غالبا از باب تغلیب، داخل در احکام مردان است (5) لذا لفظ 'مذکر' در آیه محاربه، از باب اختصاص حکم محاربه برای مردان نمی‏باشد؛

3 - اگر زن، سارق باشد حدّ سرقت را بر او جاری می‏کنند، و از این جهت فرقی میان باب محاربه و باب سرقت نیست بنابر این در باب محاربه نیز، حکم محارب بر زن جاری می‏شود؛

4 - زنان همچون مردان، مکلف‌اند، بر خلاف کودک و مجنون.

دو دلیل اخیر از 'ابن قدامه' است.

ب. قول به اشتراط 'ذکورت' که قول ابن جنید و ابو حنیفه است؛ بر اساس این قول، اگر زن اقدام به محاربه نماید یا با مردان در این زمینه مشارکت کند تنها در صورتی که مرتکب جرح یا قتل بشود، قصاص می‏شود و اگر ولی الدم او را عفو

نماید، حدّ محارب بر او جای نمی‏شود؛ دلیل این قول عبارت است از:

1 - ضمیری که درآیه محاربه بکار رفته، متعلق به ذکور - مردان - است، و دخول 'اناث' در آیه محاربه، از باب مجاز است؛

2 - زن شباهت به کودک و مجنون دارد لذا اهل محاربه نمی‏باشد. این دلیل، از ابو حنیفه است.

منابع

1. سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 58
2. الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 290
3. ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 205
4. کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 508
5. سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : صفحه 431
6. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 568
7. المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : صفحه 56
8. مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 287
9. ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 542
10. ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 206
11. مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 287

اصطلاح‌نامه

اعم

زن ( جنس )، محارب ( فقه )

وابسته

حد محارب، مرد محارب

منابع

• جلد 10 : صفحه 305
• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 290، 291
• المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : صفحه 56
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 542
• تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 568
• ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 205، 206
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : صفحه 431
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 58، 207
• کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 508
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 287، 290