دشمنی ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
دشمنی: خصومت و عداوت.
دشمنی عبارت است از مخالفت، بد خواهی و کینهتوزی در حقّ کسی یا نسبت به چیزی که در گفتار یا رفتار خصومت آمیز و کینه توزانه و آزار دهنده دشمن بروز میکند. از این عنوان در بابهای طهارت، صلات، حج، جهاد، تجارت، قضاء و شهادات سخن گفتهاند.
از موارد جواز نبش قبر و انتقال میّت به مکانی دیگر، بیم از نبش قبر توسط دشمن است. 1
دشمن اهل بیت علیهم السّلام) ر ائمّه (ناصبی) ر ناصبی (به شمار میرود، از این رو کافر و نجس است. 2
هنگام رفتن برای نماز عیدین) عید فطر و قربان (همراه داشتن سلاح جز در صورت بیم از حمله دشمن، مکروه است. 3
هنگام جنگیدن با دشمنان دین، نماز خوف) ر نماز خوف (با شرایطی مشروعیّت مییابد. 4
به مُحرمی که دشمن او را از اتمام مناسک بازداشته، مصدود گویند که با قربانی کردن در همان مکان از احرام خارج میشود5) ر صدّ (.
جهاد دفاعی در برابر دشمن متجاوزی که کمر به نابودی اساس اسلام یا مسلمانان بسته، واجب است6) ر جهاد (؛ چنان که دفاع در برابر دشمنی که قصد جان یا ناموس آدمی را کرده واجب است7) ر دفاع (.
فرار از جنگ در جهاد ابتدایی با دشمنان دین، در صورتی که نیروی دشمن دو برابر مسلمانان یا کمتر از آن باشد جایز نیست. 8
هجو کردن دشمنان خدا و دین جایز است. 9 چنان که تبرّی جستن از آنها واجب میباشد) ر تبرّی (.
فروختن سلاح به دشمنان دین، که در حال جنگ با مسلمانانند و نیز در دوران صلح به قصد تقویت آنان علیه مسلمانان و به قول برخی، مطلقا حرام است. 10
________________________________________
618
فرمانده سپاه اسلام به کسانی که کارشان دشمنی افکندن میان مسلمانان است نباید اجازه شرکت در جنگ بدهد. 11
حکم قاضی به نفع دشمن خود، در صورت عدم تنافی دشمنی با عدالت وی، نافذ است، لیکن علیه او نافذ نیست. برخی در عدم نفوذ تأمّل و اشکال کردهاند. 12
دشمنی کردن با مؤمن حرام است. 13 شهادت یکی از دو خصم علیه دیگری در صورتی که منشأ خصومت، امور دنیایی باشد، پذیرفته نیست؛ لیکن به نفع وی و نیز مطلقا) له یا علیه (در صورتی که منشأ دشمنی، امور دینی باشد، پذیرفته است. ملاک دشمنی دنیایی که مانع پذیرش شهادت میگردد این است که هرکدام از دو خصم از ناخوشی و پریشان حالی دیگری، شاد و از خوشی و شادمانی وی اندوهگین گردد و بدی او را بخواهد. برخی، به این مطلب اشکال کرده و گفتهاند؛ این نوع عداوت موجب فسق و خروج از عدالت میگردد. در نتیجه شهادت مطلقا پذیرفته نیست، هرچند به نفع خصم باشد. 14
1. توضیح المسائل مراجع 349 /1 م 2 643. رسائل الشهید الثانی 592 /1؛ الحدائق الناضرة 3 178 /5. العروة الوثقی 398 /3؛ نهایة الإحکام 4 68 /2. جواهر الکلام 11 30 - 28 /22. 10 49 /41. 9 58 - 56 /21. 8 655 - 651 /41. 7 16 - 15 /21. 6 120 - 111 /20. 5 155 /14. تذکرة الفقهاء 51 /9؛ جامع المقاصد 12 388 /3. جواهر الکلام 13 72 - 71 /40. ریاض المسائل 14 282 /13. جواهر الکلام 72 - 70 /41.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 617
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «دشمنی ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- دشمنی اکثر از سه روز، دشمنی در اعتکاف، عناد مدعی علیه
- به لحاظ اعتقاد:
- دشمنی با اهل بیت ( ع )، دشمنی با کافر، دشمنی با مؤمن ( فقه )
- به لحاظ نوع:
- دشمنی دنیوی شاهد، دشمنی دینی شاهد
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه دشمنی ( فقه ) به زیرصفحه دشمنی ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 617