خنده ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
خنده
خنده: حالتی در چهره، ناشی از شادی، رضایت یا تمسخر.
از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، حج و کفّارات سخن گفتهاند.
تبسّم و لبخند مستحب است و در روایات آمده است: 'خنده مؤمن تبسم است'؛ 1 چنان که لبخند زدن بر چهره مؤمن2 و هم سفران3 استحباب دارد.
خندیدن با صدای بلند) قهقهه (کراهت دارد و مستحب است پس از آن به جهت کفّاره بگوید: 'أللَّهُمَّ لا تَمْقُتنی؛ خدایا بر من خشم مگیر'. 4
زیاد خندیدن و خنده بی جهت5 و نیز خندیدن در تشییع جنازه6 و گورستان7 مکروه است.
خنده صدا دار) قهقهه (در نماز از روی عمد موجب بطلان آن است؛ هرچند از روی اضطرار باشد. خنده از روی سهو موجب بطلان نماز نمیگردد؛ 8 چنان که تبسم نیز نماز را باطل نمیکند؛ 9 هرچند بنابر تصریح برخی، مکروه است. 10
برخی مطلق خنده - جز تبسم - در نماز را، هرچند بی صدا باشد، موجب بطلان آن دانستهاند. در مقابل، برخی، صرف با صدا بودن خنده - بدون قهقهه یا بلند بودن صدا - را موجب بطلان ندانستهاند. برخی نیز در عدم بطلان نماز به قهقهه سهوی اشکال کردهاند. برخی، قهقهه سهوی را در صورت محو صورت نماز با آن موجب بطلان نماز دانستهاند. در بطلان نماز به قهقهه تقدیری) مالامال شدن شکم از خنده و بر افروخته گشتن چهره بدون اظهار صدای آن (اختلاف است. 11
قهقهه در نماز، وضو را باطل نمیکند؛ امّا وضو گرفتن پس از آن مستحب است. از برخی قدما بطلان وضو به آن نقل شده است. 12
خنده کردن در طواف، موجب بطلان آن نمیگردد، لیکن مکروه است. 13
1. وسائل الشیعة 3 120. 2 115 - 114 /12. جواهر الکلام 4 168 /18. وسائل الشیعة 115 - 114 /12 و 404 - 403 /22؛ جواهر الکلام 5 193 /33. وسائل الشیعة 6 116 - 115 /12. جواهر الکلام 7 270 /4. الحدائق الناضرة 174 /4؛ ذکری الشیعة 8 41 /2. جواهر الکلام 53 - 52 /11؛ الحدائق الناضرة 9 39 - 38 /9. جواهر الکلام 10 54 /11. الروضة البهیة 653 /1؛ ذکری الشیعة 11 12 /4. العروة الوثقی
12 29 - 28 /3. جواهر الکلام 22 /1؛ التنقیح) الطهارة (504 /3 و 13 506. تحریر الوسیلة 436 /.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 511
اصطلاحنامه
مترادفات
از واژه «خنده ( فقه )» بجای واژههای زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- لبخند به مرد نامحرم
- به لحاظ عبادات:
- خنده در طواف، خنده در نماز
- به لحاظ هتک میت:
- خنده در کنار قبور، خنده مُشَیِّع