حجیت ظواهر

توضیح مفهومی

حجیت ظواهر : صحّت استناد به ظواهر کتاب و سنّت در استنباط حکم شرعی

مراد از حجیت ظواهر، صحت تمسک به ظواهر قرآن و سنت برای دست یابی به حکم شرع می‌باشد که لازمه آن، منجّزیت و معذّریت است؛ به این معنا که اگر مکلفی به حکم به دست آمده از ظاهر قرآن یا روایتی عمل کند، در صورتی که عمل او مطابق واقع باشد، واقع در حق او منجّز است و در غیر این صورت، عمل به ظاهر برای او عذر می‌آورد.

در کتاب ' اصول الفقه ' آمده است:

' فی ان اللفظ الذی قد احرز ظهوره هل حجة عند الشارع فی ذلک المعنی فیصح ان یحتج به المولی علی المکلفین و یصح ان یحتج به المکلفون '

ظواهر، فی الجمله، حجت می‌باشد. در کتاب ' اجود التقریرات ' آمده است: ' ان اصل حجیة الظهور فی الجملة مما هو مسلّم بین الکلّ ' .

برخی از اصولیون، حجیت ظواهر را به ' من قصد افهامه ' (کسانی که افهام آنها قصد شده است) اختصاص داده‌اند و اخباری‌ها، ظواهر کتاب را از حجیت ظواهر استثنا کرده‌اند.

برخی نیز ظواهر را تنها در صورتی حجت دانسته‌اند که ظن به وفاق آن یا عدم ظن به خلاف آن وجود داشته باشد .

در این که دلیل حجیت ظواهر چیست، اختلاف وجود دارد؛ برخی آن را منحصر در بنای عقلا می‌دانند و برخی دیگر دلیل حجیت ظواهر را اصل عدم قرینه می‌دانند. ' شهید صدر ' به سه وجه بر حجیت ظواهر استدلال نموده است: سیره متشرعه؛ سیره عقلا؛ روایاتی که تمسک به کتاب و سنت و عمل به آن دو را الزامی دانسته است.

منابع

1. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه (300-301)
2. فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 236
3. انوار الاصول جلد 2 : صفحه 323
4. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حجیت ظواهر» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اعتبار ظواهر الفاظ، حجیت ظاهر، حجیت ظهور

وابسته

ظهور الفاظ، ظواهر الفاظ

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حجیت ظواهر به زیرصفحه حجیت ظواهر/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 487
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 90، 91، 92، 93، 94، 95، 159، 508
• اصول الاستنباط : صفحه 188
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 129، 130، 136، 137، 138، 141، 144، 238
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 27
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 197
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 146، 147، 149، 172
• الفوائد الحائریة : صفحه 110
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 414
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 137، 138، 142، 143، 144
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 161، 163، 167، 168، 172
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 76
• المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 10، 139، 141، 142، 143
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 140، 323، 324، 325، 326، 329
• بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 249، 250، 254، 267، 273، 293
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 236
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 45، 46
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 93، 95
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 83
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 101، 103، (300-301)، 302
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 179، 180، 183، 191، 195، 196
• عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 204
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 26، 27، 222
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 72، 264، 293
• فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 236
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 133، 137، 145، 146
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 717، 718
• کفایة الاصول : صفحه 323، 324، 328، 329
• مجله پژوهشهای قرآنی جلد 9 : صفحه 153
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 6
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 277
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 117، 398
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 207، 209، 212، 213، 223، 538
• نهایة الاصول : صفحه 465، 469، 470، 471، 472، 473، 476
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 85، 89، 90