جاهلیت
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
جاهلیت
جاهلیّت: روزگار عرب پیش از اسلام.
عنوان جاهلیّت به مقطعی از تاریخ عرب) حدود دو قرن (پیش از ظهور اسلام و بعثت پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله - که بت پرستی و نیز جهل و خرافه گرایی از شاخصههای بارز آن به شمار میرود - اطلاق میگردد و از آن به مناسبت در برخی ابواب فقه سخن رفته است.
قرآن کریم چهار بار واژه جاهلیّت را با نگرش منفی به کار برده و از آن با گمان جاهلی، 1 حکم جاهلی، 2 خود نمایی جاهلی3 و حمیّت و عصبیّت جاهلی4 تعبیر کرده است. علاوه بر آن، به برخی سنن و رسوم جاهلی اشاره و امّت اسلامی را از آنها بر حذر داشته است، از جمله: جابه جا کردن ماههای حرام5) ر نَسیء (، ربا خواری، 6 قمار بازی، شراب خواری، استقسام به ازلام7) ر ازلام (، مقدّس دانستن بعضی حیوانات یا وقف آنها از قبیل بَحیره) ر بحیره (، وَصیله) ر وصیله (و حام8) ر حام (، ظِهار به گونهای که حرمت ابدی درپی داشته باشد، 9 محروم کردن زنان از ارث، 10 کشتن فرزندان از بیم فقر، 11 زنده به گور کردن دختران12 و فرزند خوانده را بسان فرزند واقعی دانستن. 13
در روایات نیز به برخی اعمال جاهلی اشاره و از آنها نهی شده است، از جمله: غذا خوردن نزد صاحبان مصیبت و عزا، 14 بیع حصاة) ر بیع حصاة (، بیع ملامسه) ر بیع ملامسه (بیع منابذه15) ر بیع منابذه (و نکاح شغار16) رشغار (.
1. آل عمران/ 2 154. مائده/ 3 50. احزاب/ 4 33. فتح/ 5 26. توبه/ 37؛ منتهی المطلب 6 12 /9. بقره/ 275؛ جواهر الکلام 7 403 /23. مائده/ 9 103. 8 90. مجادله/ 10 2. جواهر الکلام 11 102 /39. انعام/ 151؛ اسراء/ 12 31. تکویر/ 13 8. احزاب/ 4؛ جواهر الکلام 14 99 /16. العروةالوثقی 125 - 124 /2؛ الحدائق الناضرة 15 161 /4. کتاب المکاسب 16 182 /4. الحدائق الناضرة 99 /24.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 42
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه جاهلیت به زیرصفحه جاهلیت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.