ثمن ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ثمن
ثَمَن: بهای کالای مورد معامله.
ثمن به بهایی اطلاق میشود که کالا در برابر آن معامله شده است؛ خواه با
ارزش متعارف کالا در بازار برابر باشد یا بیشتر و یا کمتر باشد و تفاوت آن با »قیمت« در همین است؛ زیرا »قیمت« عبارت است از ارزش کالا در بازار و نزد عرف که از آن به »ثمن المثل« تعبیر میشود) ر ثمن المثل (. از این عنوان در باب تجارت و به مناسبت در برخی دیگر از ابواب معاملات و نیز عبادات سخن رفته است.
ثمن در عقد بیع: ثمن همچون مثمن) مبیع (از ارکان عقد بیع) ر بیع (بهشمار میرود و مالیّت داشتن، مملوک بودن، معلوم بودن از جهت جنس و وصف از شرایط آن است. 1
نقد و مدّتدار بودن هر یک از ثمن و مثمن منشأ تقسیم بیع به چهار قسم شده است: بیع نقد) ثمن و مثمن هر دو نقد باشند (؛ بیع کالی به کالی) ر بیع دین به دین () هردو مدّتدار باشند (؛ بیع سلف یا سلم) ثمن نقد و مثمن مدّتدار باشد (و بیع نسیه) عکس صورت سوم (.
در بیع نقد) ر بیع نقد (چنانچه فروشنده کالا را تحویل نداده و ثمن را نگرفته باشد، بیع تا سه روز لازم خواهد بود. در صورتی که خریدار در این مدّت ثمن را به فروشنده پرداخت نکند، فروشنده میتواند معامله را فسخ کند2) ر خیار تأخیر (.
در معامله نسیه) ر بیع نسیه (بر خریدار واجب نیست - حتی با مطالبه فروشنده - ثمن را قبل از سررسید آن پرداخت کند و در صورت پرداخت، قبول آن بر فروشنده واجب نیست. 3 لیکن پس از سررسید، قبول آن بر فروشنده واجب است و در صورت امتناع وی و تلف شدن ثمن در دست خریدار بدون قصور وی در نگهداری آن، از مال فروشنده تلف شده است. 4
با اختلاف فروشنده و خریدار در مقدار ثمن، بنابر مشهور اگر مثمن باقی باشد، قول فروشنده همراه قسم مقدّم میشود؛ اما اگر کالا از بین رفته باشد، سخن خریدار با قسم مقدّم میگردد. 5
کافری که خوک یا شراب را به همکیش خود فروخته و قبل از اینکه بهای آن را دریافت کند مسلمان شده
است، پس از اسلام میتواند ثمن را از او بگیرد. 6
1. الحدائق الناضرة 460 /18 و 379 /25؛ التنقیح) الطهارة (471 /1؛ المکاسب و البیع) نائینی (2 365 /2. جواهر الکلام 415 /36. 6 184. 5 117 - 115. 4 114. 3 51 /23.
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «ثمن ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- ثمن حرام، ثمن در خیار تاخیر
- به لحاظ تسمیه ثمن:
- ثمن المثل، ثمن المسمی
- به لحاظ زمان ادا:
- ثمن حال، ثمن مدت دار
- به لحاظ علم وجهل:
- ثمن مجهول، ثمن معلوم
- به لحاظ مبیع:
- ثمن بیع میوه بر درخت، ثمن بیع وقف، ثمن ترکه، ثمن مال الشرکة، ثمن مشفوع
- به لحاظ نجاسات:
- ثمن مدفوع، ثمن موطوئه
- به لحاظ نوع:
- ثمن از حق، ثمن از عین، ثمن از منافع
- به لحاظ نوع بیع:
- ثمن بیع شرط، ثمن بیع صرف، ثمن بیع معاطاتی، ثمن سلف
- به لحاظ وجود خارجی:
- ثمن شخصی، ثمن کلی
وابسته
- احکام ثمن، اقباض ثمن، بیع ( فقه )، بیع به دو ثمن، بیع ثمن، تأجیل ثمن، تحکیم به ثمن، تعجیل ثمن، تلف ثمن، توقیت ثمن، حواله ثمن، دعوی در ثمن، رد ثمن ( فقه )، رهن بر ثمن، زیادی ثمن، شرایط ثمن، شهادت به ثمن، ضمان ثمن، عیب ثمن، قبض ثمن، مبیع ( فقه )، معلومیت ثمن، نماء ثمن
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ثمن ( فقه ) به زیرصفحه ثمن ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50
- الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 18 : صفحه 189
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 3 : صفحه 512
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 120
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 15 : صفحه 25
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 9 : صفحه 26
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 493، 515
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 22 : صفحه 209
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه (690-692)
- کتاب البیع جلد 5 : صفحه 400
- مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 2 : صفحه 150
- مهذب الاحکام جلد 16 : صفحه 38، 59
- مهذب الاحکام جلد 17 : صفحه 293