تعدد شرط
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تعدد شرط : تعدّد شرط در جمله‌های شرطی با وحدت جزا
یکی از مسایلی که در مفهوم شرط مطرح می‌شود، بحث پیرامون جمله یا جمله‌های شرطیه‌ای است که دارای شرط متعدد و جزای واحد می‌باشد؛ یعنی شرطی که موجب تحقق جزا می‌گردد، بیش از یک چیز است، مانند: ' اذا خفی الاذان فقصّر ' و ' اذا خفی الجدران فقصّر '. در این دو جمله، جزا واحد و شرط متعدد است؛ به این معنا که دو سبب برای شکسته شدن نماز مسافر آورده شده است:
1. ندیدن دیوارهای شهر؛ 2. نشنیدن اذان شهر.
در این گونه جمله‌ها، در صورت پذیرش مفهوم داشتن جمله شرطی، میان مفهوم یکی با منطوق دیگری تعارض پیش می‌آید، زیرا درمثال ذکر شده، ظاهر جمله اول این است که علت انحصاری برای شکسته شدن نماز، نشنیدن اذان است؛ یعنی ندیدن دیوار شهر نمی‌تواند علت آن باشد.
این در حالی است که منطوق جمله دوم دلالت می‌کند بر این که ندیدن دیوار شهر، علت شکسته شدن نماز است.
از سوی دیگر، مفهوم جمله دوم این است که علت انحصاری شکسته شدن نماز، ندیدن دیوار شهر است؛ یعنی اگر مکلف اذان را نشنید باید نماز را کامل بخواند؛ در حالی که منطوق جمله اول دلالت می‌کند بر این که اگر اذان را نشنید، باید نماز را شکسته بخواند.
برای حل تعارض میان این دو جمله، دو راه پیشنهاد شده است:
1. از ظهور جمله شرطیه در ' استقلال در سببیت '، یعنی از تمام سبب بودن آن برای جزا، دست برداشته و گفته شود شنیدن اذان و ندیدن دیوار شهر روی هم رفته علت برای قصر نماز می‌باشد؛
2. از ظهور جمله شرطیه در ' انحصار در سببیت ' دست برداشته و گفته شود نشنیدن اذان یا ندیدن دیوار شهر هر یک به تنهایی سبب مستقل برای قصر نماز می‌باشد.
منابع
- الموجز فی اصول الفقه : صفحه 155
- الاصول جلد 4 : صفحه 105
- نهایة الافکار جلد 1,2 : صفحه 484
- مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه 196
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 438
- کفایة الاصول : صفحه 239
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه (121-178)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعدد شرط» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعدد شرط به زیرصفحه تعدد شرط/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 423
- اصول الاستنباط : صفحه 119
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 118، 119، 120، (121-178)
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 514
- الاصول جلد 4 : صفحه 105، 106
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 349
- القواعد و الفوائد جلد 1 : صفحه 45، 47، 165
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 3 : صفحه 61
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 545
- الموجز فی اصول الفقه : صفحه 155
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 34، 35
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 472، 476
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 433، 438، 440، 443، 445، 448
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 268، 459، 460، 462
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 119
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 149، 150، 152
- کفایة الاصول : صفحه 238، 239، 240، 241، 243
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 97، 99، 109، 117، 118، 126
- مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه 196
- منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 242، 247
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 484، 485، 491، 494
- نهایة الافکار جلد 1,2 : صفحه 484