تشریح میت
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تَشریح: کالبد شکافی.
به بازشناسی اعضا و جوارح انسان یا حیوان از راه شکافتن بدن، علم تشریح یا کالبد شکافی گفته میشود. عنوان تشریح از عناوین جدید و در بخش مسائل مستحدثه از آن سخن رفته و جهت طرح آن در فقه، شکافتن کالبد انسان مرده برای بررسی میزان تأثیر بیماریها، کشف علّت مرگ و اهداف دیگر است.
تشریح بدن کافر: تشریح بدن کافر حربی) ر اهل حرب (جایز است؛ 1 لیکن تشریح بدن کافر ذمّی) ر اهل ذمّه (در صورت اشتراط احترام اجساد آنان در قرارداد ذمّه جایز نیست. در غیر این صورت در جواز آن اختلاف است. 2
تشریح بدن مسلمان: تشریح مرده مسلمان، حرام و موجب ثبوت دیه) ردیات (است، مگرآنکه ضرورت ایجاب کند، مانند آنکه نجات جان مسلمانی منوط بر تشریح وی باشد و امکان تشریح مرده غیر مسلمان یا راه دیگری وجود نداشته باشد. در این صورت، کالبد شکافی مسلمان، جایز بلکه واجب است؛ 3 لیکن در ثبوت دیه اختلاف میباشد. 4
جنین مردهای که از نطفه مسلمان تکوّن یافته، در احکام یادشده همچون مرده مسلمان است. 5
________________________________________
490
دیه تشریح: دیه قطع اعضای جسد مسلمان که حیات بدن بدان بستگی دارد، همچون سر، دیه جنین، پیش از به حرکت در آمدن آن است؛ یعنی صد دینار) صد مثقال شرعی طلا (. دیه دیگر اعضای وی و نیز دیه جراحتهای وارد شده بر جسد به نسبت کلّ دیه) صد دینار (بر حسب آنچه در انسان زنده مقرّر شده، محاسبه میگردد. 6
احکام: در موارد جواز تشریح، اولاً لمس و نگاه کردن به بدن مرده نامحرم حرام است، چنانکه کشف عورت میّت مطلقا جایز نیست7 و ثانیاً در تشریح باید به مقدار لازم و نیاز اکتفا شود و افزون بر آن، حرام و موجب ثبوت دیه است. 8
مسّ مرده کافر و نیز مسلمان پیش از غسل، موجب ثبوت غسل میشود9) ر غسل مسّ میّت (.
1. منهاج الصالحین) خوئی (426 /1؛ تحریر الوسیلة 2 624 /2. منهاج الصالحین) خوئی (426 /1؛ تحریر الوسیلة 624 /2؛ توضیح المسائل مراجع 795 /2 و 3 865. منهاج الصالحین) خوئی (426 /1؛ تحریر الوسیلة 624 /2؛ توضیح المسائل مراجع 4 865 /2. منهاج الصالحین) خوئی (426 /1؛ تحریر الوسیلة 5 624 /2. مجلة فقه اهل البیت، شماره 102 - 100/5؛ فصلنامه فقه اهل بیت، شماره 6 140 - 138 /1. جواهر الکلام 7 387 - 384 /43. مجلة فقه اهل البیت، شماره 107 /5؛ فصلنامه فقه اهل بیت، شماره 8 142/1. توضیحالمسائل مراجع 919 /2؛ مجلة فقه اهل البیت، شماره 9 107 /5. توضیح المسائل مراجع 920 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 489
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تشریح میت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- تشریح زاید بر لزوم
- به لحاظ اهداف:
- تشریح برای تشخیص جرم، تشریح برای تعلم، تشریح برای حفظ نظام، تشریح برای حفظ نفس، تشریح برای کشف مرض
- به لحاظ دین:
- تشریح کافر، تشریح مسلمان، تشریح مشکوک الاسلام
- به لحاظ میت:
- تشریح اعدامی، تشریح جنین، تشریح مجهول الهویه، تشریح مقتص منه
وابسته
- اثبات ارث، اثبات نسب ( فقه )، اجازه اولیای میت، اجازه تشریح، استخوان مردار، بخیه محل تشریح، بیع استخوان میت، بیع جسد برای تشریح، پزشکی، تشخیص هویت میت، تکفین مشرح، دفن میت بعد تشریح، ضمان تشریح، علم تشریح، فروش میت برای تشریح، میت مشرح، نبش قبر برای تشریح، هدیه میت برای تشریح، وصیت به تشریح
== منابع ==magshow.php?kind=154index.php?catid=50
- احکام پزشکان و مشاغل مربوط به پزشکی : صفحه 65
- احکام پزشکی : صفحه 158، 163، 164، 166، 167
- استفتائات پزشکی : صفحه 103، 104، 106
- المسائل المستحدثة : صفحه 113
- المسائل المستحدثة : صفحه 119
- بحوث فقهیة هامة : صفحه 315
- بحوث فی الفقه المعاصر : صفحه 364
- تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 624
- درمحضرشیخ انصاری شرح محرمه : صفحه 130
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 489
- فقه درآینه مطبوعات جلد 53 : صفحه 158، 161، 171، 173، 210، 215، 274، 382، 383، 388، 389، 390، 396
- کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة : صفحه 125، 136، 152
- مجموعه مقالات اخلاق پزشکی (ج 5) مسائل مستحدثه : صفحه 108
- مهذب الاحکام جلد 29 : صفحه (336-337)
- پزشکی درآئینه اجتهاد : صفحه 133، 137، 140، 141