بهتان ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
بهتان
بهتان: نسبت دروغین و ناروا به کسی دادن.
در نسبت بین بهتان و غیبت) ر غیبت (اختلاف است. برخی برآنند که نسبت میان آن دو تباین است؛ بدین معنا که غیبت عبارت است از بدگویی پشت سر کسی به صفتی که در او وجود دارد امّا بهتان بدگویی از شخص به صفتی است که در او وجود ندارد؛ خواه در حضور وی باشد یا در غیاب او. ولی برخی دیگر، نسبت را عموم و خصوص من وجه میدانند؛ بدین بیان که غیبت، بدگویی پشت سر شخص است، خواه آن بدی در او باشد یا نباشد. در این تفسیر، غیبت شامل بهتان به شخص در غیاب وی نیز میشود و احکام غیبت همچون وجوب حلالیت طلبیدن بر آن بار میگردد. 1 از این عنوان در بابهای اجتهاد و تقلید، صلات، صوم، تجارت، قضاء، شهادات، حدود و تعزیرات به مناسبت سخن رفته است.
حکم: بهتان، حرام بلکه حرمت آن از غیبت به معنای نخست شدیدتر است. 2 بهتان به خداوند از گناهان کبیره) ر گناه کبیره (میباشد. 3 فتوا4) ر فتوا (و قضاوت) ر قضاوت (بدون علم5 و بدعت در دین6) ر بدعت (از مصادیق بهتان و افترا به خداوند شمرده شده است. برخی، بهتان زدن به مخالف) ر مخالف (و اهل بدعت را جایز دانستهاند. 7
آثار بهتان:
1. ثبوت حد: و آن درصورتی است که موضوع مورد افترا از موارد ثبوت حد باشد، مانند بهتان به زنا یا لواط که از آن به قذف) ر قذف (تعبیر میشود8 و نیز اگر کسانی بر زنا یا لواط شهادت دهند و
تعدادشان از نصاب لازم در شهادت کمتر باشد بر آنان حدّ افترا و قذف جاری میشود. 9
2. ثبوت تعزیر: افترا بر مؤمن - در موردی که موضوع افترا حدآور نباشد - و نیز افترا بر اهل ذمّه) ر اهل ذمّه (موجب ثبوت تعزیر است10) ر تعزیر (.
3. بطلان روزه: افترا بر خداوند متعال، رسول خدا صلّی اللَّه علیه وآله و ائمّه علیهم السّلام در حال روزه بنابر نظر گروهی از فقیهان موجب بطلان آن میگردد11) ر روزه (.
1. مصباح الفقاهة 364 -- 339 -- 327 - 326 /1؛ المکاسبالمحرمة) امامخمینی (2 389 /1. الأقطاب الفقهیة/ 100؛ جواهر الکلام 3 59 /41. جواهر الکلام 4 311 /13. رسائل المحقق الکرکی 5 170 - 169 /1. کتاب القضاء) گلپایگانی (6 161 /1. الروضة البهیة 7 581 /1. کتاب المکاسب 119 - 118 /2؛ الدرّ المنضود) گلپایگانی (8 148 /2. الکافی فی الفقه/ 415. 9 244؛ مجمعالفائدة10 36 /13. جواهرالکلام 416 /41؛ الدرّ المنضود) گلپایگانی (11 142 - 140 / 2. جواهر الکلام 225 - 223 /16.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 152
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «بهتان ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه بهتان ( فقه ) به زیرصفحه بهتان ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.