اِجزا در اصول عقلی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اِجزا در اصول عقلی : اکتفا به عمل طبق اصل عملی عقلی بعد از کشف خلاف
اِجزا در اصول عقلی، مقابل اجزا در اصول شرعی و به معنای کفایت عمل انجام شده طبق مؤدای اصول عملی عقلی، از انجام دوباره آن می‌باشد.
توضیح:
اصول عقلی عبارت است از اصولی که عقل به طور مستقل به حجیت آنها حکم می‌نماید، مانند: اصالت تخییر، برائت عقلی و قاعده احتیاط.
برخی از اصولیون، مفاد اصول عقلی را جعل حکم ظاهری نمی‌دانند، بلکه معتقدند مفاد آنها دلالت بر رفع عقاب و مؤاخذه و معذوریت می‌نماید؛ از این رو، بحث اجزا را فقط در اصول عملی شرعی جاری می‌دانند [۱] .
گروهی دیگر بحث از اجزا را هم در اصول عقلی و هم در اصول شرعی مطرح نموده‌اند.
برخی دیگر از اصولیون نیز بدون اشاره به تفصیل، بحث را به طور مطلق بیان کرده‌اند.
نکته:
در اصل عملی احتیاط، با وجود این که از اصول عقلی است، چون در آن، واقع انجام می‌شود، بنابر هر دو مبنا - جعل معذوریت، جعل حکم ظاهری -، بحث از اجزا جاری می‌گردد.
پانوشت
منابع
- مقالات اصولی : صفحه (82-83)
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه (259-260)
- سیری کامل در اصول فقه جلد 4 : صفحه 247
- سیری کامل در اصول فقه جلد 4 : صفحه 219
- فرهنگ نامه اصول فقه