اقتضا
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اقتضا : تأثیر در تحقق شیء یا در علم به شیء
اقتضا، در لغت به معنای استدعا و طلب است و در اصطلاح، گاهی در موردی استعمال می‌شود که مقتضی، در ثبوت واقعی شیء اثر می‌کند؛ در این صورت، معنای اقتضا عبارت است از ' علیت '، مانند: ' النار مقتض للحرارة '، یعنی آتش، تأثیر واقعی در ایجاد حرارت واقعی دارد و ارتباطی به علم و آگاهی ندارد؛ این اقتضا را ' اقتضا به نحو علیت و تأثیر ' می‌نامند (اقتضای ثبوتی) .
و گاهی کلمه اقتضا، در علیت برای ' علم به ثبوت شیء ' استعمال می‌شود که معلول ثبوت واقعی شیء نیست، بلکه معلول اطلاع و علم به آن شیء است (اقتضای اثباتی) ، مثل این که گفته می‌شود: فلان روایت، اقتضای وجوب نماز جمعه را دارد یا نه، که در این مثال، مقصود این است که آیا آن روایت، شأنیت ایجاد علم به وجوب نماز جمعه را در مکلف دارد یا نه؛ این اقتضا را ' اقتضا به نحو کشف دلالت ' می‌نامند.
نکته:
یکی از موارد بحث اقتضا در علم اصول این است که آیا امر به شیء مقتضی نهی از ضد آن می‌باشد یا خیر.
منابع
- نهایة الافکار جلد 1,2 : صفحه 360
- کفایة الاصول : صفحه 160
- مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 1 : صفحه 299
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 2 : صفحه 424
- نهایة الدرایة فی شرح الکفایة جلد 1 : صفحه 146
- الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 68
- مقالات اصولی : صفحه 77
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 499
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 318
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 221
- سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه 7
- سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه 248
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اقتضا به زیرصفحه اقتضا/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آراؤنا فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 113
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 193، 251
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 353
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 235، 273
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 368
- الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 68
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 89، 351
- المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 399
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 5، 9
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 499
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 317، 318، 319، 320، 454
- انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 1 : صفحه 39
- ایضاح الکفایة جلد 2 : صفحه 110
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 205
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 192، 302
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 279
- سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه 7، 248
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 111
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 301، 302
- کفایة الاصول : صفحه 105، 160
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 221
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 8
- مقالات اصولی : صفحه 77
- مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 1 : صفحه 299
- مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه 8
- منتقی الاصول جلد 2 : صفحه 6، 339
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 2 : صفحه 424
- نهایة الاصول : صفحه 126
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 223، 360، 361، 362، 363
- نهایة الافکار جلد 1,2 : صفحه 360
- نهایة الدرایة فی شرح الکفایة جلد 1 : صفحه 146