استماع
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
استماع
استماع: گوش فرا دادن.
شنیدن یا از روی اراده و اختیار است که به آن « استماع » گفته می‌شود و یا غیر اختیاری که « سماع » (--» شنیدن) نام دارد. این عنوان در باب‌های صلات، تجارت، نکاح، طلاق و قضاء آمده است.
استماع قرآن در غیر نماز، خواه قاری نمازگزار باشد یا نه مستحب است. 1 بنا بر قول مشهور گوش دادن مأموم به قرائت امام در نماز جماعت، مستحب است. 2 بر جنب 3 و حائض 4 خواندن سوره‌های عزائم حرام است، لیکن به قول مشهور، در صورت استماع آیه سجده، سجده بر جنب (--» جنب) و حائض (--» حیض) واجب است. 5
استماع حرام: استماع غیبت همانند غیبت (--» غیبت) حرام است. 6 همچنین است استماع غناء (--» غناء) که مستمع آن فاسق و شهادت او مردود است. 7 در حرمت سخن چینی (--» سخن چینی) ، هجاء 8 (--» هجو) و تشبیب 9 (--» تشبیب) فرقی بین مستمع و فاعل آن نیست.
استماع آیات سجده (--» آیات سجده) بنا به تصریح برخی فقها در نمازهای واجب همچون قرائت آن حرام است. 10
استماع صدای زن جز همسر در صورت خوف وقوع در فتنه و مفسده یا به قصد التذاذ حرام است. در حرمت استماع صدای زن نامحرم در غیر دو صورت فوق اختلاف است. حرمت آن به مشهور نسبت داده شده است. 11
احکام دیگر: در وجوب استماع خطبه نماز جمعه (--» نماز جمعه) اختلاف است، 12 لیکن استماع خطبه نماز عید فطر و قربان مستحب است. 13 استماع ادّعای طرفین دعوا بر قاضی واجب است. 14 استماع صیغه طلاق توسط دو مرد عادل در مجلس طلاق، از شرایط صحّت آن است. 15
1 - کشف الغطاء 3 464.
2 - مستمسک العروة 7 254 و المقنعة 164.
3 - جواهر الکلام 3 42.
4 - 223.
5 - التنقیح (الطهارة) 6 432.
6 - کتاب المکاسب (شیخ انصاری) 1 359.
7 - جواهر الکلام 41 47.
8 - الجامع للشرائع 397 - 398.
9 - کتاب المکاسب (شیخ انصاری) 1 181.
10 - جواهر الکلام 9 345.
11 - 29 97 - 98 و مستند العروة (النکاح) 1 99.
12 - جواهر الکلام 11 288 - 290.
13 - 397.
14 - المبسوط 8 149.
15 - مجمع المسائل 2 239.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 454
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «استماع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- استماع سرود، استماع صدای زن نامحرم
- به لحاظ اباحه:
- استماع قرائت قرآن، استماع نوحه
- به لحاظ عبادات:
- استماع اذان، استماع اقامه، استماع خطبه جمعه، استماع خطبه نماز عیدین، استماع قرائت امام جماعت
- به لحاظ محرمات:
- استراق سمع ( فقه )، استماع تشبیب، استماع غنا، استماع غیبت ( فقه )، استماع موسیقی، استماع هجو
- به لحاظ وسایل صوتی:
- استماع رادیو خارجی، استماع طنز رادیو
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استماع به زیرصفحه استماع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.