استقرای تام ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
استقرای تام ( اصول فقه ) : استدلال بر حکم کلّی از طریق بررسی تمام افراد جزئی
استقرای تام، استقرایی است که در آن تمام افراد جزئی بررسی و ملاحظه گردیده و آن گاه حکمی کلی درباره آنها صادر می‌شود. این نوع استقرا را که معتبر و یقین آور است استقرای برهانی نیز می‌نامند، مانند این که هر یک از سیارات منظومه شمسی جدا گانه بررسی شود و با مشاهده بیضی شکل بودن مدار آنها، حکم شود که تمام سیارات شمسی مداری بیضی شکل دارند. این گونه استقرا هنگامی امکان پذیر است که جزئیات و افراد مورد مطالعه محدود و اندک باشد.
در کتاب ' قوانین الاصول ' آمده است:
' و هو اما تام او ناقص اما الاول فهو ما وجد الحکم فی جمیع الجزئیات مثل ان یقال الجسم اما حیوان او نبات او جماد و کل منها متحیز فکل جسم متحیز و هو الذی یسمونه بالقیاس المقسِّم و هو یفید الیقین ' [۱].
پانوشت
منابع
- اصول الفقه الاسلامی جلد 2 : صفحه 916
- تمهید القواعد : صفحه 161
- فرهنگ نامه اصول فقه