اخبار علاجیه

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ اخبار علاجیه

◄ اخبار ترجیح

◄ اخبار تعادل

توضیح مفهومی

اخبار علاجیه : احادیث بیانگر وظیفه در موارد تعارض اخبار

اخبار علاجیه از اخبار تعارض است و آن، اخباری است که در مقام رفع تعارض میان اخبار، از سوی معصوم (ع) وارد شده است. این اخبار از نظر مضمون به چهار گروه تقسیم می‌شود:

1. اخبار تخییر؛ 2. اخبار توقف؛ 3. اخبار احتیاط؛ 4. اخبار ترجیح.

مرحوم ' شیخ انصاری ' در کتاب رسائل در این باره چهارده روایت نقل می‌کند که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1. روایت ' سماعة ' از امام صادق (ع) :

' سألته عن الرجل اختلف علیه رجلان من اهل دینه فی أمر کلاهما یرویه أحدهما یأمر بأخذه و الآخر ینهاه عنه کیف یصنع؟ فقال: یرجئه حتی یلقی من یخبره فهو فی سعة حتی یلقاه؛ سماعة بن مهران می‌گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم وظیفه مردی که دو حدیث مختلف از دو راوی مختلف به او رسیده و یکی از آن دو او را به انجام عملی امر و دیگری او را از انجام همان عمل منع می‌کند، چیست؟ حضرت فرمود: وظیفه او توقف است؛ یعنی به هیچ کدام عمل نکند و تا زمانی که امام عصر خویش را ملاقات نکرده و حکم واقعی را از زبان او نشنیده است (در مقام عمل ) در وسعت قرار دارد ' ؛

2. روایت ' محمد بن عبدالله ': ' قلت للرضا (ع) : کیف نصنع بالخبرین المختلفین؟ فقال: إذا ورد علیکم خبران مختلفان فانظروا الی ما یخالف منهما العامة فخذوه و انظروا الی ما یوافق أخبارهم فدعوه؛ به حضرت رضا (ع) عرض کردم: وظیفه ما در مورد دو خبر مختلف و متعارض چیست؟

حضرت فرمود: هر گاه دو حدیث متعارض به شما رسید، آن را که مخالف عامه است اخذ کنید و آن را که موافق با احادیث عامه است واگذارید ' ؛

3. مرسله ' طبرسی ': ' عن سماعة بن مهران عن ابی عبدالله (ع) : ' قلت: یرد علینا حدیثان واحد یأمرنا بالأخذ به و الآخر ینهانا عنه، قال لا تعمل بواحد منهما حتی تلقی صاحبک فتسأله. قلت: لابد ان نعمل بواحد منهما؟ قال: خذ بما فیه خلاف العامة؛ سماعة بن مهران می‌گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: گاهی دو حدیث متعارض به دست ما می‌رسد که یکی از آن دو ما را به انجام عملی امر و دیگری ما را از انجام همان عمل نهی می‌کند، وظیفه ما چیست؟ حضرت فرمود: وظیفه شما توقف است؛ یعنی به هیچ کدام عمل نکنید تا زمانی که امام عصر خویش را ملاقات کرده و حکم واقعی را از زبان او بشنوید. عرض کردم: ناچاریم به یکی از آن دو روایت عمل کنیم، حضرت فرمود: روایت مخالف عامه را اخذ و موافق عامه را رها کن ' .

نکته:

میان اصولیون اختلاف است که آیا اخبار علاجیه که در ضمن آنها به ترجیح یا تخییر حکم شده است، شامل موارد جمع عرفی هم می‌شود یا تنها مخصوص جایی است که جمع عرفی، ممکن نباشد. مشهور اصولیون معتقدند این اخبار شامل مواردی که جمع عرفی امکان دارد، نمی‌شود .

منابع

1. ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه (229-235)
2. بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 359
3. بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 338
4. بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 337
5. فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 771
6. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 443
7. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 436
8. الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 416
9. الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 330
10. کفایة الاصول : صفحه 511
11. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 151
12. آشنایی با علوم اسلامی (3جلد) جلد 3 : صفحه 38
13. علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 438
14. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «اخبار علاجیه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

روایات علاجی، نصوص علاجی

اعم

اخبار تعارض

اخص

اخبار ترجیح، اخبار تعادل

وابسته

اخبار طرح، مرجحات تعارض

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اخبار علاجیه به زیرصفحه اخبار علاجیه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آشنایی با علوم اسلامی (3جلد) جلد 3 : صفحه 38
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 299
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 81، 208
• الاحتجاج جلد 2 : صفحه 109
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 215، 416، 417، 433، 467، 470
• الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 436، 443
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 440
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 260، 263، 267
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 330
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 528، 591
• ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 177، (229-235)
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 157، 337، 338، 359، 400، 401، 402، 413، 414
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 445، 452، 453، 495، 498
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 568
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 583، 589، 600
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 438
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 771
• کفایة الاصول : صفحه 511
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 221، 223
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 439
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 15، 151
• نهایة الافکار جلد (4 جزء 2) : صفحه 131
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 181، 208
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 181، 208
• وسائل الشیعه جلد 18 : صفحه 77، 86
• وسائل الشیعه : صفحه 86