اخبار ترجیح به مخالفت عامه

توضیح مفهومی

اخبار ترجیح به مخالفت عامه : روایات دلالت کننده بر ترجیح حدیث به سبب مخالفت آن با رأی اهل سنّت

منظور از اخبار ترجیح به مخالفت عامه، اخباری است که ملاک رجحان یکی از دو خبر متعارض غیر متعادل را بر دیگری، مخالفت آن با نظر علمای اهل سنت می‌داند؛ یعنی اگر دو حدیث با یک دیگر تعارض کردند و یکی از آن دو حکمی مخالف نظر علمای عامه داشته باشد، حدیثی رجحان دارد که مخالف عامه باشد؛ برای مثال، اهل سنت، قرائت سور عزائم ـ سوره‌های دارای سجده واجب ـ را در نماز جایز می‌دانند، حال اگر در روایات شیعه، دو روایت متعارض وجود داشته باشد که یکی حکم به جواز قرائت سور عزائم در نماز و دیگری حکم به عدم جواز آن نماید، اخبار ترجیح به مخالفت عامه، حدیث دوم را به دلیل مخالفت آن بادیدگاه اهل سنت مرجح می‌داند.

روایاتی که در مورد ترجیح به مخالفت عامه وارد شده است، عبارت‌اند از:

1. روایاتی که در آنها به عمل کردن به آن چه مخالف عامه است و ترک کردن آن چه موافق عامه است، امر شده است ؛

بیشتر این روایات از کتاب منسوب به ' قطب راوندی ' نقل شده است.

2. حدیث ' سماعة ' از امام صادق (ع) ، که می‌گوید: ' از امام پرسیدم: گاهی دو حدیث در باره یک چیز به ما می‌رسد که یکی از آن دو، ما را به انجام آن امر می‌کند و حدیث دیگر، ما را از انجام آن نهی می‌کند، در این گونه موارد چه کنیم؟ حضرت فرمود: به هیچ یک از این دو حدیث عمل نکن تا خدمت مولایت برسی و از وظیفه ات سؤال کنی. عرض کردم: ناچار هستیم که به یکی از دو حدیث عمل کنیم و فرصت ملاقات نیست، امام (ع) فرمود: به حدیثی که مخالف عامه است عمل کن .

این حدیث مرسله است و از نظر سند، اعتباری ندارد.

3. مقبوله ' عمر بن حنظلة ' که در فراز سوم آن آمده است: '… ینظر فما وافق حکمه حکم الکتاب و السنّة و خالف العامة یؤخذ به و یترک ما خالف الکتاب و السنة و وافق العامة. قلت: جعلت فداک إن رایت أن کان الفقیهان عرفا حکمه من الکتاب و السنة و وجدنا أحد الخبرین موافقا للعامة و الآخر مخالفا لهم بأیّ الخبرین یوخذ؟ فقال: ما خالف العامة ففیه الرشاد؛… درآن دو حدیث نظر شود و به حکم هر کدام از آن دو که موافق کتاب و سنت و مخالف عامه است، عمل شود و آن روایتی که مخالف کتاب و سنت و موافق عامه است کنار گذاشته شود. راوی می‌گوید: به حضرت گفتم: فدایت شوم ! اگر تشخیص داده شد که هر دو روایت موافق کتاب و سنت است اما یکی از دو خبر موافق و دیگری مخالف عامه بود به کدام عمل کنیم؟ حضرت فرمود: هدایت در آن روایتی است که مخالف عامه است ' .

تنها روایتی که ' ترجیح به مخالفت عامه ' را اثبات می‌نماید، ' مقبوله عمر بن حنظله ' است.

منابع

1. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 229
2. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 558
3. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 585
4. بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 369
5. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 438
6. المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 508
7. الموجز فی اصول الفقه : صفحه 415
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

اخبار ترجیح

وابسته

مخالفت عامه

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اخبار ترجیح به مخالفت عامه به زیرصفحه اخبار ترجیح به مخالفت عامه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 229
• الاحتجاج جلد 2 : صفحه 109
• الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 438
• الکافی جلد 1 : صفحه 67
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 508
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 186
• الموجز فی اصول الفقه : صفحه 415
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 553، 558، 585
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 349، 350، 357، 358، 359، 360، 369، 382
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 468
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 804
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 790
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 196، 198
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 196، 198
• وسائل الشیعه جلد 18 : صفحه 85