احکام تنوین

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ احکام تنوین

◄ اخفا

◄ ادغام ( علوم قرآنی )

◄ اظهار

◄ اِقلاب

توضیح مفهومی

احکام تنوین : شیوه تلفظ تنوین با توجه به حروف بعد از آن

تنوین، یکی از نشانه‌ها در زبان عربی، و بر سه قسم است: تنوین رفع؛ تنوین نصب؛ تنوین جرّ. تنوین، به لحاظ تلفظ، با نون ساکن فرقی ندارد، و از جهت احکام تجویدی نیز دارای حکم یکسان هستند. تنوین و نون ساکن، با توجه به حرفی که پس از آنها واقع می‌شود، مشمول یکی از احکام چهارگانه می‌گردند:

1. ادغام: هرگاه نون ساکن یا تنوین پیش از یکی از حروف یرملون (ی، ر، م، ل، و، ن) بیاید، در آن حرف ادغام می‌شود؛ مانند: «مَن یقول» و «مِن ربکم».

2. اظهار: در لغت به معنای بیان و آشکارکردن، و در اصطلاح علم تجوید عبارت است از اخراج هر حرفی از مخرجش، بدون رعایت غُنّه (بدون اخفا) ، یا اعطای حق حروف و اخراج آن‌ها از مخرج خاص‌شان. نون ساکن یا تنوین، در صورتی که قبل از حروف حلقی (‌ها، عین، حا، همزه، خا) قرار بگیرند، باید اظهار شده و آشکارا تلفظ بشوند؛ یعنی زبان کاملاً به محل حرف نون می‌چسبد، و این حرف، خود را ظاهر می‌سازد؛ مانند: «ینهون»، «من خسفنا» و «أجر عظیم».

3. اخفاء: در لغت به معنای پوشاندن و پنهان‌کردن است، و در اصطلاح تجوید، کم اعتمادی بر مخرج حرف یا پنهان کردن حرف هنگام تلفظ آن در شرایطی خاص است. هرگاه پس از تنوین یا نون ساکن، یکی از حروف اخفا قرار گیرد، نون به شکلی خفیف بین اظهار و ادغام و با حالت غُنَّه بدون تشدید ادا می‌شود؛ مانند تلفظ نون و تنوین در «انتم، تنجی، منکم، ینصر، من تاب، جناتٍ تجری و خالداً فیها».

در اجرای حکم اخفا فرقی نمی‌کند حرف اخفا و نون در یک کلمه باشند یا در دو کلمه (در مثال‌های فوق دقت شود) . کیفیت اخفا، از جهت پرحجمی و کم‌حجمی، به حروف اخفا بستگی دارد؛ اگر حروف اخفا از حروف استعلا باشد، اخفا پرحجم است، و اگر از حروف استفال باشد، اخفا کم‌حجم و رقیق خواهد بود.

4. اقلاب: در لغت به معنای برگرداندن چیزی است، و اصطلاحاً به قراردادن یک حرف به جای حرف دیگر گفته می‌شود. اگر نون ساکن یا تنوین قبل از حرف «با» قرار گیرند به حرف «میم» تبدیل می‌شوند؛ مانند: «أن بورک» که خوانده می‌شود: «أمبورک» و «علیم بذات الصدور» که خوانده می‌شود: «علیمم بذات الصدور».

نیز ر.ک:ادغام، اخفا، اظهار، اقلاب.

منابع

1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (331-332)
2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 323
3. حق التلاوة : صفحه 254
4. حق التلاوة : صفحه 226
5. حق التلاوة : صفحه 215
6. حق التلاوة : صفحه 217
7. حق التلاوة : صفحه 194
8. الرائد فی تجوید القرآن : صفحه 13
9. الرائد فی تجوید القرآن : صفحه 5
10. التحدید فی الاتقان و التجوید : صفحه 114
11. غایة المرید فی علم التجوید : صفحه 169
12. عمدة البیان فی تجوید القرآن : صفحه 34
13. الموسوعة علی البحث المفید فی التجوید : صفحه 132
14. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 332
15. قواعد التجوید و الالقاء الصوتی : صفحه 241

اصطلاح‌نامه

اعم

احکام حروف

اخص

اخفا، ادغام ( علوم قرآنی )، اظهار، اِقلاب

وابسته

تنوین ( علوم قرآنی )

منابع

• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 323، (331-332)، 332
• التحدید فی الاتقان و التجوید : صفحه 114
• الرائد فی تجوید القرآن : صفحه 5، 13
• الموسوعة علی البحث المفید فی التجوید : صفحه 132
• تجوید جامع : صفحه 73
• حق التلاوة : صفحه 194، 215، 217، 226، 254
• حلیة القرآن قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم جلد 2 : صفحه (84-89)، 86، (87-89)
• سر البیان فی علوم القرآن : صفحه 192
• عمدة البیان فی تجوید القرآن : صفحه 34
• غایة المرید فی علم التجوید : صفحه 169
• قواعد التجوید و الالقاء الصوتی : صفحه 241