عملکردها

حرمت ( حکم تکلیفی )

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۰ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۴:۳۰ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

حرمت

حرمت: از احکام تکلیفی الزامی/ آنچه در شرع مقدس دارای احترام است) ر احترام (.

حرمت به معنای نخست عبارت است از ملزم کردن شارع مکلف را به ترک فعلی. بنابر این، حرام، فعلی است که مکلّف از سوی شارع ملزم به ترک آن است. 1 از این عنوان در اصول فقه سخن گفته‏اند.

واژه حرمت و مشتقات و نیز مرادف آن در هر لغتی، همچنین صیغه نهی) لاتَفعل (بر حرمت دلالت می‏کند. البته در چگونگی دلالت صیغه نهی بر حرمت اختلاف است که آیا به وضع) ر وضع (است یا به حکم عقل؟ بدین معنا که از صیغه نهی صرف منع - قطع نظر از الزامی بودن آن - فهمیده می‏شود، لیکن عقل تا زمانی که از جانب شارع رخصتی نرسد،

مکلّف را ملزم به ترک مفاد آن می‏داند؛ چه اینکه این الزام مقتضای مقام مولائیّت شارع و عبودیّت مکلّف است.

برخی، مفاد صیغه) لایصلح (در روایات را حرمت دانسته‏اند و نیز گفته‏اند: ظاهر مفاد جمله 'ان کان کذا فلا بأس فیه؛ اگر چنین باشد، بأسی در آن نیست' اباحه و ظاهر مفاد مفهوم آن، یعنی جمله 'ان لم یکن کذا ففیه بأس؛ اگر این گونه نباشد دارای بأس است' حرمت است. 2

اقسام: حرمت به لحاظ متعلقش دو گونه است:

1. افعالی که حرمتشان ذاتی است، بدین معنا که نهی از فعل به لحاظ مفسده موجود در خود آن فعل صورت گرفته است، نه به لحاظ عروض امری خارجی، مانند زنا و دزدی که به لحاظ مفسده موجود در زنا و دزدی حرام شده است.

2. افعالی که حرمتشان عرضی است، بدین معنا که نهی از فعل به لحاظ مفسده موجود در فعل صورت نگرفته، بلکه فعل به لحاظ عارض شدن امری خارج از آن حرام شده است، مانند حرمت تکتُّف) ر تکتّف (در نماز به سبب قصد تشریع آن، یا حرمت فعلی به سبب نذر ترک آن و یا حرمت آمیزش با همسر در حال حیض. 3

) ر حکم () ر حکم تکلیفی (

1. الاصول العامة/ 2 63. عوائد الایّام/ 67 و 3 241. الاصول العامة/ 65 - 63.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 290

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حرمت ( حکم تکلیفی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

حظر

اعم

احکام تکلیفی ( فقه )

اخص

حرمت ابدی، حرمت شراب
به لحاظ متعلق:
حرمت تنجیم، حرمت خودکشی، حرمت ربا، حرمت ریا، حرمت سحر، حرمت ظهار، حرمت غش، حرمت غصب، حرمت غنا

وابسته

اباحه ( خاص )، استحباب ( فقه )، انتشار حرمت، پخش ورزش زن در تلویزیون، حلیت، زنای عالم به حرمت، کراهت ( فقه )، نهی از منکر حرام، وجوب ( فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حرمت ( حکم تکلیفی ) به زیرصفحه حرمت ( حکم تکلیفی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 13
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 290
  • مجله پژوهشهای قرآنی جلد 4 : صفحه 83