حرمت ( حکم تکلیفی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
حرمت
حرمت: از احکام تکلیفی الزامی/ آنچه در شرع مقدس دارای احترام است) ر احترام (.
حرمت به معنای نخست عبارت است از ملزم کردن شارع مکلف را به ترک فعلی. بنابر این، حرام، فعلی است که مکلّف از سوی شارع ملزم به ترک آن است. 1 از این عنوان در اصول فقه سخن گفتهاند.
واژه حرمت و مشتقات و نیز مرادف آن در هر لغتی، همچنین صیغه نهی) لاتَفعل (بر حرمت دلالت میکند. البته در چگونگی دلالت صیغه نهی بر حرمت اختلاف است که آیا به وضع) ر وضع (است یا به حکم عقل؟ بدین معنا که از صیغه نهی صرف منع - قطع نظر از الزامی بودن آن - فهمیده میشود، لیکن عقل تا زمانی که از جانب شارع رخصتی نرسد،
مکلّف را ملزم به ترک مفاد آن میداند؛ چه اینکه این الزام مقتضای مقام مولائیّت شارع و عبودیّت مکلّف است.
برخی، مفاد صیغه) لایصلح (در روایات را حرمت دانستهاند و نیز گفتهاند: ظاهر مفاد جمله 'ان کان کذا فلا بأس فیه؛ اگر چنین باشد، بأسی در آن نیست' اباحه و ظاهر مفاد مفهوم آن، یعنی جمله 'ان لم یکن کذا ففیه بأس؛ اگر این گونه نباشد دارای بأس است' حرمت است. 2
اقسام: حرمت به لحاظ متعلقش دو گونه است:
1. افعالی که حرمتشان ذاتی است، بدین معنا که نهی از فعل به لحاظ مفسده موجود در خود آن فعل صورت گرفته است، نه به لحاظ عروض امری خارجی، مانند زنا و دزدی که به لحاظ مفسده موجود در زنا و دزدی حرام شده است.
2. افعالی که حرمتشان عرضی است، بدین معنا که نهی از فعل به لحاظ مفسده موجود در فعل صورت نگرفته، بلکه فعل به لحاظ عارض شدن امری خارج از آن حرام شده است، مانند حرمت تکتُّف) ر تکتّف (در نماز به سبب قصد تشریع آن، یا حرمت فعلی به سبب نذر ترک آن و یا حرمت آمیزش با همسر در حال حیض. 3
) ر حکم () ر حکم تکلیفی (
1. الاصول العامة/ 2 63. عوائد الایّام/ 67 و 3 241. الاصول العامة/ 65 - 63.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 290
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «حرمت ( حکم تکلیفی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- حرمت ابدی، حرمت شراب
- به لحاظ متعلق:
- حرمت تنجیم، حرمت خودکشی، حرمت ربا، حرمت ریا، حرمت سحر، حرمت ظهار، حرمت غش، حرمت غصب، حرمت غنا
وابسته
- اباحه ( خاص )، استحباب ( فقه )، انتشار حرمت، پخش ورزش زن در تلویزیون، حلیت، زنای عالم به حرمت، کراهت ( فقه )، نهی از منکر حرام، وجوب ( فقه )
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حرمت ( حکم تکلیفی ) به زیرصفحه حرمت ( حکم تکلیفی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.