عملکردها

تهاتر ( فقه )

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۰ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۴:۳۰ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
رده‌ها

توضیح مفهومی

تهاتر

تَهاتُر: سقوط بدهیهای متقابل دو فرد به یکدیگر. 1

تهاتر عبارت است از سقوط دیون دو بدهکار به یکدیگر و برائت ذمّه هریک به سبب تقابل دو مال متحد در جنس و وصف و در واقع، تهاتر ایفای دو دین به سبب تقابل آن دو است. از تهاتر به تقاصّ قهری نیز تعبیر شده است.

تفاوت تقاصّ با تهاتر این است که تقاصّ، امری اختیاری و از افعال قصدی به‏شمار می‏رود ولی تهاتر از احکام شرعی و غیر منوط به قصد مکلّف است) ر تقاصّ (. از این عنوان به مناسبت در بابهای مختلف نظیر تجارت، رهن، ضمان، مساقات، نکاح و مکاتبه سخن رفته است.

حکم: تهاتر دیون با تحقق شرط آن، در شریعت مقدّس امری ثابت است. 2

موضوع: هرگاه دو نفر مالک چیزی در ذمّه یکدیگر باشند موضوع تهاتر محقق می‏شود، مانند کسی که هزار تومان به فردی قرض داده، سپس هزار تومان از او قرض گرفته است که به صورت قهری ذمّه هردو از دین بری می‏شود. 3

شرط: شرط صحّت تهاتر این است که آنچه در ذمّه‏ها است در جنس و وصف متحد باشند و با اختلاف در هر دو یا یکی حتی در حدّ مدّت‏دار بودن یکی و نقد بودن دیگری یا کم بودن مدّت یکی و زیاد بودن مدّت دیگری، تهاتر صورت نمی‏گیرد. از این‏رو گفته‏اند: تهاتر در پول و مثلیّات) ر مثلی (جریان دارد نه در قیمیّات4) ر قیمی (.

1. مبسوط در ترمینولوژی حقوق 2 1472 /2. مستمسک‏العروة3 302/13. نهج‏الفقاهة/ 4 13. الحدائق الناضرة 17 /20؛ جواهرالکلام 179 - 178 /25 -- 53 /24 و 364 /31؛ کتاب البیع) امام خمینی (535 /4؛ مبانی‏العروة) مساقاة (/ 119و154.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 670

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

تَهاتُر: سقوط بدهیهای متقابل دو فرد به یکدیگر

اعم

سقوط ( برطرف شدن )

اخص

تهاتر در ضمان
به لحاظ نوع:
تهاتر قراردادی ( فقه )، تهاتر قضایی ( فقه )، تهاتر قهری ( فقه )

وابسته

تقاص

منابع

  • الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 14 : صفحه 84
  • ترمینولوژی حقوق : صفحه 182
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 670
  • مستمسک العروة الوثقی جلد 13 : صفحه 266، 302
  • مهذب الاحکام جلد 20 : صفحه 227، 255