تعارض و تعادل و تراجیح
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تعارض و تعادل و تراجیح : تنافی دو دلیل با وجود یا فقدان مرجّح
یکی از مباحث علم اصول، بحث ' تعارض و تعادل و تراجیح ' است و آن در جایی است که میان مدلول دو یا چند دلیل تنافی ذاتی یا عرضی پدید آید، آن گاه در صدد رفع آن برآیند، که حالات خاصی برای آن تصور می‌شود:
1. تعارض بدوی یا غیر مستقر: در این حالت، تعارض میان ادلّه ظاهری است و با جمع عرفی بر طرف می‌شود.
2. تعارض حقیقی یا مستقر: در این حالت، دو یا چند دلیل، به گونه‌ای باهم تنافی دارند که جمع عرفی میان آنها امکان نداشته و هر یک مدلول دیگری را تکذیب می‌نماید. در تعارض مستقر دو حالت تعادل یا تراجیح متصور است.
3. تعادل: در این حالت، دو یا چند دلیل، به گونه‌ای در تقابل با هم قرار می‌گیرند که از هر نظر مساوی بوده و هیچ گونه ترجیحی نسبت به هم ندارند. در این صورت، برخی اصولی‌ها بر اساس حکم عقل، به تخییر و برخی به تساقط اعتقاد دارند.
4. تراجیح: در این حالت، دو یا چند دلیل متنافی، از نظر مرجحات متفاوت بوده و یکی از آنها بر دیگری رجحان دارد. در این صورت، در مقام عمل، دلیلی که دارای مرجح است، مقدم خواهد بود.
نیز ر.ک:تعادل ادله، تعارض ادله، مرجحات تعارض.
منابع
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 435
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 503
- مفاتیح الاصول : صفحه 679
- التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة جلد 1 : صفحه 76
- کفایة الاصول : صفحه (497-525)
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 191
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعارض و تعادل و تراجیح» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض و تعادل و تراجیح به زیرصفحه تعارض و تعادل و تراجیح/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 501، 503
- اصطلاحات الاصول : صفحه 111
- اصول الاستنباط : صفحه 299
- اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 239
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 17، 191، 196
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 424
- التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة جلد 1 : صفحه 76
- الرسائل جلد 2 : صفحه 3
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 435
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه 377، (379-379)
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 319
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 331
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 499، 500
- تحریرالمعالم : صفحه 222
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 445
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 399
- عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 367، 372
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 428، 436، 439
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 749
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 699
- کفایة الاصول : صفحه 496، (497-525)
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 229
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 7
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 346
- مفاتیح الاصول : صفحه 679
- منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 279
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 124
- نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 124