اطناب
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اطناب : ادای مقصود به بیشتر از الفاظ متعارف، به اقتضای مقام
دو قسم اصلی علم بلاغت، «ایجاز» و «اطناب» است؛ به طوری که برخی گفته‌اند بلاغت چیزی جز ایجاز و اطناب نیست. اطناب در کلام، مقابل ایجاز در کلام است.
ایجاز یعنی ادای مقصود به کمتر از عبارت متعارف و معمول، و اطناب به معنای ادای مقصود به بیشتر از عبارت متعارف و معمول به اقتضای مقام است. برخی گفته‌اند ایجاز، تعبیر از مقصود به لفظ غیر زائد بر میزان متعارف است؛ در حالی‌که در اطناب از الفاظ زائد بر مقدار متعارف استفاده می‌شود. لازمه بیان اخیر، نبودن واسطه میان ایجاز و اطناب است؛ در حالی‌که در تعریف نخست، میان ایجاز و اطناب واسطه‌ای به نام «مساوات» تصور می‌شود؛ یعنی ادای مقصود به الفاظ متعارف؛ نه بیشتر و نه کمتر.
برخی معتقدند اطناب و اسهاب یک معنا دارند. در مقابل، عده‌ای اطناب را اخص از اسهاب دانسته‌اند؛ به این معنا که اسهاب را تطویل در کلام دانسته‌اند، اعم از این‌که این تطویل فایده‌ای داشته باشد یا نه؛ ولی تطویل در اطناب، همراه فایده است.
اطناب بر دو قسم است: 1. اطناب به بسط؛ 2. اطناب به زیادت.
توضیح هر یک در مدخل مربوط آمده است.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (179-181)
- لغت نامه دهخدا جلد 2 : صفحه 2462
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 1 : صفحه 233
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اطناب به زیرصفحه اطناب/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.