مقیّد
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مقیّد : لفظ دالّ بر ماهیتی مقیَّد و مشروط
«مقیَّد» در مقابل «مطلق»، لفظی است که معنای شایع بالفعل نداشته باشد؛ با این‌که بالذات قابلیتِ داشتن چنین معنایی را دارد؛ به عبارت دیگر، لفظی که بی هیچ قیدی بر ماهیت دلالت کند، آن را «مطلق» گویند، و اگر قیدی با آن بود، آن را «مقیَّد» می‌نامند؛ مانند:
1. شهادتِ مقیَّد به عدالت در: «شَهَادَةُ بَیْنِکُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ حِینَ الْوَصِیَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکُمْ» (مائده// 106) و «وَأَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِّنکُمْ» (طلاق// 2) . در این آیات، شهادت در حال وصیت و شهادت در حال طلاق، به «عدالت» مقیّد شده است.
2. «وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً» (آل‌عمران// 97) . در این آیه، وجوب حج به «استطاعت» مقیّد شده است.
نیز ر.ک:مطلق.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه (15-17)
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 101
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 167
- اصطلاحات الاصول : صفحه 236