تضییع
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تَضییع: پایمال کردن، تباه ساختن.
عنوان تضییع در بیشتر موارد با اضافه به حق و مال و در پارهای موارد با اضافه به نماز و حدود به کار رفته و از آن به مناسبت در بابهایی نظیر صلات، حج، حجر، ودیعه، اجاره، شهادات و حدود سخن گفته شده است.
تضییع مال: تضییع مال به اسراف) ر اسراف (و تبذیر) ر تبذیر (حرام است. کودکی که به سنّ بلوغ رسیده است در صورت رشید بودن، میتواند اختیاردار اموال خود باشد. از نشانههای رشد وی، عدم تضییع مالی است که جهت آزمایش در اختیار او قرار میگیرد. 1
تضییع حق: تضییع حقّ دیگری حرام و در حقوق مالی ضمانآور است؛ 2 از اینرو، اگر فرد امینی در نگهداری مال امانتی کوتاهی کند تا تلف شود ضامن خواهد بود) ر امانت (.
کسی که فرزندان صغیری دارد با دیدن نشانههای مرگ در خود واجب نیست برای ایشان قیّم تعیین کند مگر آنکه ترک آن موجب ضایع شدن حقوق و اموال آنان گردد. 3
اگر نذر زن یا اجیر کردن خود جهت شیر دادن کودکی موجب تضییع حقّ شوهر گردد، صحّت نذر یا اجاره منوط به اجازه شوهر است. 4
شهادت به باطل از مصادیق تضییع حق، و حرام است؛ 5 چنانکه سوگندی که با آن حقّی از مسلمان پایمال شود حرام میباشد. 6
تضییع نماز: تضییع نماز یعنی تأخیر آن تا آخر وقت - بهگونهای که زمان برای بهجا آوردن فریضه کفایت نکند - و یا تا خارج شدن تمامی وقت، حرام است. همچنین تضییع به تأخیر نماز واجب از اوّل وقت آن بنابر قول به عدم جواز تأخیر از اوّل وقت مگر به جهت عذر؛ 7 البتّه بنابر قول به جواز تأخیر، این نوع تضییع بدون عذر مکروه است) ر اوّل وقت (.
تضییع حدود: ضایع کردن حدود الهی به ترک اقامه آن با فراهم بودن شرایط، حرام است. 8
1. الحدائق الناضرة 2 351 /20. مستند الشیعة 3 353 /17. العروة الوثقی 371 /1؛ مستمسک
العروة 4 12. 11 /4. مناسک حج) سیدمحمد روحانی (/ 49؛ المسائلالمنتخبة) سیدمحمد روحانی (/ 5 270. مجمع المسائل 6 150 /3. توضیح المسائل) بهجت () عربی (/ 7 507. الحدائق الناضرة 20 /6 و 8 26. المهذب.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه (510-511)
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تضییع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تضییع به زیرصفحه تضییع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.