عملکردها

تضییع

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

تَضییع: پایمال کردن، تباه ساختن.

عنوان تضییع در بیشتر موارد با اضافه به حق و مال و در پاره‏ای موارد با اضافه به نماز و حدود به کار رفته و از آن به مناسبت در بابهایی نظیر صلات، حج، حجر، ودیعه، اجاره، شهادات و حدود سخن گفته شده است.

تضییع مال: تضییع مال به اسراف) ر اسراف (و تبذیر) ر تبذیر (حرام است. کودکی که به سنّ بلوغ رسیده است در صورت رشید بودن، می‏تواند اختیاردار اموال خود باشد. از نشانه‏های رشد وی، عدم تضییع مالی است که جهت آزمایش در اختیار او قرار می‏گیرد. 1

تضییع حق: تضییع حقّ دیگری حرام و در حقوق مالی ضمان‏آور است؛ 2 از این‏رو، اگر فرد امینی در نگهداری مال امانتی کوتاهی کند تا تلف شود ضامن خواهد بود) ر امانت (.

کسی که فرزندان صغیری دارد با دیدن نشانه‏های مرگ در خود واجب نیست برای ایشان قیّم تعیین کند مگر آنکه ترک آن موجب ضایع شدن حقوق و اموال آنان گردد. 3

اگر نذر زن یا اجیر کردن خود جهت شیر دادن کودکی موجب تضییع حقّ شوهر گردد، صحّت نذر یا اجاره منوط به اجازه شوهر است. 4

شهادت به باطل از مصادیق تضییع حق، و حرام است؛ 5 چنان‏که سوگندی که با آن حقّی از مسلمان پایمال شود حرام می‏باشد. 6

تضییع نماز: تضییع نماز یعنی تأخیر آن تا آخر وقت - به‏گونه‏ای که زمان برای به‏جا آوردن فریضه کفایت نکند - و یا تا خارج شدن تمامی وقت، حرام است. همچنین تضییع به تأخیر نماز واجب از اوّل وقت آن بنابر قول به عدم جواز تأخیر از اوّل وقت مگر به جهت عذر؛ 7 البتّه بنابر قول به جواز تأخیر، این نوع تضییع بدون عذر مکروه است) ر اوّل وقت (.

تضییع حدود: ضایع کردن حدود الهی به ترک اقامه آن با فراهم بودن شرایط، حرام است. 8

1. الحدائق الناضرة 2 351 /20. مستند الشیعة 3 353 /17. العروة الوثقی 371 /1؛ مستمسک

العروة 4 12. 11 /4. مناسک حج) سیدمحمد روحانی (/ 49؛ المسائل‏المنتخبة) سیدمحمد روحانی (/ 5 270. مجمع المسائل 6 150 /3. توضیح المسائل) بهجت () عربی (/ 7 507. الحدائق الناضرة 20 /6 و 8 26. المهذب.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه (510-511)

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «تضییع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

ضایع کردن

اعم

اتلاف ( فقه )

اخص

تضییع حقّ، تضییع مال، تضییع نماز

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تضییع به زیرصفحه تضییع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 6 : صفحه 35
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه (510-511)