باکره
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
باکره) بِکْر(: دوشیزه.
در اینکه معیار در باکره بودن زن چیست، چهار احتمال مطرح است: 1. داشتن پرده دختری. 2. عدم زوال پرده دختری با آمیزش؛ اعم از راه مشروع یا نامشروع. 3. عدم زوال
پرده دختری از طریق آمیزش مشروع. 4. زن شوهر نکرده.
در صدق عنوان باکره بر دختر شوهر نکرده دارای پرده بکارت شکی نیست. بنابر احتمال اوّل بر دختری که شوهر کرده لیکن قبل از زوال پرده بکارت طلاق گرفته یا شوهرش مرده عنوان باکره صادق است، بر خلاف احتمال چهارم که با وجود پرده دختری چون شوهر کرده است عنوان باکره بر او صدق نمیکند.
بنابر احتمال دوم بر دختری که پرده بکارت او از غیر راه آمیزش - همچون پریدن - زایل شده عنوان باکره صادق است؛ چنانکه طبق احتمال سوم بر زنی که پرده بکارتش ازطریق آمیزش نامشروع یا به شبهه) ر آمیزش به شبهه (زایل گشته نیز عنوان بکر منطبق است. 1 البتّه مفهوم عرفی باکره همان معنای نخست است. از این عنوان در باب نکاح سخن رفته است.
پدر و جدّ پدری در امر ازدواج بر زن بیوه ولایت ندارند، لیکن در ولایت داشتن آن دو نسبت به باکره اختلاف شدید و اقوال گوناگونی وجود دارد: 1. استقلال ولیّ در تزویج باکره بدون نیاز به اجازه وی. 2. استقلال باکره در امر ازدواج خود بدون نیاز به اذن ولیّ. 3. تفصیل بین عقد دائم و موقّت و استقلال باکره در اوّل. 4. عکس صورت سوم. 5. شراکت ولیّ و باکره و اعتبار اذن هر دو. 6. استقلال هر دو و اینکه هم ولیّ و هم دختر میتوانند بدون اجازه دیگری اقدام به تزویج یا ازدواج نمایند. از میان اقوال یادشده مشهور قول دوم است؛ 2 لیکن بسیاری از معاصران مراعات اذن هر دو را - بنابر احتیاط - لازم دانستهاند. 3
برخی نیز بین پدر و جدّ پدری تفصیل داده، نسبت به جدّ پدری قائل به ولایت نشده ولی نسبت به پدر و دختر هر دو قائل به ولایت شدهاند؛ بدین معنا که عقد پدر بدون اذن دختر و بالعکس، نافذ است؛ هرچند درصورت اقدام دختر پدر میتواند آن را نقض کند. 4
با توجّه به اختلافی که در مفهوم باکره است اگر پرده بکارت دختر از غیر طریق آمیزش از بین برود بسیاری تصریح به
الحاق وی به باکره کرده و حکم باکره را بر او جاری ساختهاند؛ لیکن در فرض زوال آن از راه آمیزش نامشروع یا به شبهه در اینکه چنین صورتی به باکره ملحق میشود یا به بیوه، اختلاف است. بسیاری در مسئله راه احتیاط را در پیش گرفتهاند. 5
این اختلاف و تردید در الحاق دختری که شوهر کرده ولی قبل از زوالِ پرده بکارت، شوهرش مرده یا از او طلاق گرفته به باکره یا بیوه نیز وجود دارد. 6
بنابر مشهور سکوت دوشیزه در برابر پیشنهاد ازدواج با وی، نشانه رضایت او به این امر تلقّی شده و کفایت میکند. 7
مردی که قصد ازدواج دارد مستحب است زن باکره برگزیند. 8
مردی که با زنی به عنوان باکره بودن او ازدواج کرده و سپس خلاف آن ثابت شده است دو صورت دارد:
1. در عقد، بکارت، شرط یا توصیف شده و یا پیش از عقد از آن صحبت شده و عقد بر مبنای آن صورت گرفته است.
2. مرد بدون ویژگیهای یادشده به صرف اعتقاد باکره بودن زن اقدام به ازدواج با وی کرده است.
در فرض دوم، مرد نه حقّ فسخ عقد دارد و نه کم کردن مهر زن؛ لیکن در فرض اوّل، مسئله از هر دو جهت - حقّ فسخ عقد و حکم مهر - مورد بحث قرار گرفته است.
امّا از جهت حقّ فسخ، در فرض ثبوت باکره نبودن زن قبل از عقد به اقرار) ر اقرار (، بیّنه) ر بیّنه (یا دیگر قرائن مفید علم، بسیاری به ثبوت حقّ فسخ تصریح کردهاند؛ 9 لیکن ظاهر کلام گروهی از قدما10 و نیز اطلاق کلام جمعی از معاصران، عدم ثبوت حقّ فسخ است. 11 البتّه برخی، احتمال دادهاند که مراد قدما صورت عدم شرط یا توصیف بکارت در عقد است. 12
امّا از جهت مهر، با فسخ عقد توسط مرد قبل از دخول، مهر به زن تعلّق نمیگیرد ولی بعد از دخول، اگر زن تدلیس) ر تدلیس (نکرده باشد همه مهر به او تعلّق میگیرد و با تدلیس، مستحقّ مهر نخواهد بود. 13 البتّه برخی گفتهاند: در این صورت مرد باید کمترین مقداری را که ممکن است مهر قرار داده شود به زن
بپردازد. 14 اگر تدلیس کننده کسی دیگر باشد مرد میتواند پس از پرداخت مهر به زن به او رجوع و غرامت آن را دریافت نماید. 15
درصورتی که مرد عقد را فسخ نکند یا به دلیل عدم ثبوت بیوه بودن زن یا عدم جواز فسخ، فسخ ممکن نباشد، آیا باکره نبودن موجب نقصان مهر میشود یا نه؟ اختلاف است. قول مشهور، نقصان است. هرچند در مقدار کاهش، اقوال مختلفی ذکر شده است: 1. مقداری) نامعیّن (. 2. یک ششم. 3. مقدار تفاوت میان مهر باکره و بیوه در مقایسه با یکدیگر، به عنوان مثال اگر مهر باکره صد هزار تومان و مهر بیوه هشتادهزار تومان باشد بهاندازه یک پنجم از مهر المسمّی - که به فرض پنجاه هزار تومان است و یک پنجم آن میشود دههزار تومان - کسر میشود. 4. هر مقدار که حاکم شرع نظر دهد. 16
بنابر قول مشهور زوجه باکره پس از عروسی هفت شب حقّ همخوابی با همسر خود پیدا میکند؛ از این رو اگر مرد، همسر یا همسران دیگری داشته باشد، پس از عروسی با باکره هفت شب نزد او میماند سپس نزد زنان دیگر میرود. 17 در وجوب یا استحباب این امر بر شوهر اختلاف است18) ر بیوه (.
1. جواهر الکلام 205 /29؛ مستمسک العروة 2 451 - 450 /14. مستند الشیعة 122 - 104 /16؛ جواهر الکلام 183 - 174 /29؛ مستمسک العروة 3 448 - 439 /14. العروة الوثقی) ج (624 - 623 /5؛ توضیح المسائل مراجع 458 /2 م 4 2376. مستمسک العروة 5 448 - 447 /14. جواهر الکلام 185 /29؛ العروة الوثقی) ج (625 /5؛ العروة الوثقی 6 86 /2. العروة الوثقی 7 865 /2. جواهر الکلام 9 37. 8 203 /29. الحدائق الناضرة 10 408 /24. المقنعة/ 519؛ الکافی فی الفقه/ 296؛ النهایة/ 475؛ کتاب السرائر 11 591 /2. منهاج الصالحین) سیدمحسن حکیم (294 /2؛ منهاج الصالحین) خوئی (279 /2؛ منهاج الصالحین) سیدمحمد روحانی (12 308 /2. جامع المقاصد 13 302 - 301 /13. جواهر الکلام 14 377 / 30. جامع المقاصد 15 303 / 13. مسالک الافهام 16 148 /8. جامع المقاصد 17 305 - 301 /13. جواهر الکلام 18 172 - 170 /31. الحدائق الناضرة 604 /24؛ جواهر الکلام 172 /3.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 52
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «باکره» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
- اجبار باکره، احکام باکره، اذن باکره، استمتاع از باکره، استنجای زن، بیوه، بِکْر، زنای باکره، قَسْم باکره، مهریه باکره، مهریه باکره باردار مطلقه، نکاح با باکره، نکاح باکره، نکاح موقت باکره
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه باکره به زیرصفحه باکره/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50