اخلاق ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ اخلاق ( فقه )

◄ رذایل ( فقه )

◄ فضایل ( فقه )

توضیح مفهومی

اخلاق: خوی‌ها.

اخلاق، جمع خُلق به معنای خصلت‌های نفسانی انسان اعم از فضائل و رذائل است. اخلاق از دو بعد حائز اهمیّت و در خور بررسی است: نخست، شناسایی ماهیت خوی‌ها و خصلت‌های نیک و زشت و دیگر، ابراز و بروز دادن آن‌ها در ارتباط با دیگران. موضوع اول در علم اخلاق بحث می‌شود؛ لیکن محور دوم در فقه مطرح است که موضوع این مقاله می‌باشد.

در روایات بسیاری به رعایت اخلاق نیکو، همچون فروتنی، گذشت، مدارا کردن نسبت به دیگران و صله رحم، و پرهیز و دوری گزیدن از رفتارهای ناشایست مانند تکبّر، حسد، بخل و حرص، سفارش شده است. 1 در ذیل به نمونه هایی از مسائل مربوط به اخلاق که در باب‌های امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، نکاح، طلاق و خلع آمده است اشاره می‌کنیم.

هر مسلمانی باید سعی کند منش و رفتار او بر اساس تعالیم اخلاقی اسلام باشد. 2 در برخی موارد، نسبت به خوش خلقی تأکید شده است مانند خوش اخلاقی در سفر با همسفران. 3 چنان که برای بازرگانان مستحب است با مشتریان خود با گشاده رویی بر خورد نمایند چه

________________________________________

317

آن که این کار موجب فراوانی و گشایش روزی آنان می‌شود. 4

ازدواج با زن یا مرد بد اخلاق مکروه است. 5 طلاق همسر (--' طلاق) در صورتی که زوجین از نظر اخلاقی با یکدیگر سازگار باشند مکروه 6 و خلع (--' خلع) در صورت یاد شده باطل است. 7 گرفتن دایه بد اخلاق برای کودک کراهت دارد. 8

اثر بخش ترین شیوه امر به معروف و نهی از منکر آن است که امر و نهی کننده، خود متخلِّق به اخلاق نیکو و به دور از صفات ناپسند باشد تا در پرتو دعوت عملی، دیگران را به فضائل اخلاقی ترغیب کرده و از رذائل اخلاقی باز دارد. 9

معلم اخلاق از جمله کسانی است که می‌تواند از بیت المال (--' بیت المال) ارتزاق نماید 10 (--' ارتزاق) .

1 - وسائل الشیعة 15 161 - 379.

2 - مجمع المسائل 1 534.

3 - العروة الوثقی 2 415.

4 - جواهر الکلام 22 465.

5 - العروة الوثقی 2 799 و تحریر الوسیلة 2 238.

6 - الروضة البهیة 6 32.

7 - 100.

8 - توضیح المسائل مراجع م 2488.

9 - جواهر الکلام 21 382 - 383.

10 - الروضة البهیة 3 7.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 316

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «اخلاق ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

خُلق

اعم

صفات ( فقه )

اخص

اخلاق اقتصادی، اخلاق در بازار سهام، اخلاق مصرف، رذایل ( فقه )، فضایل ( فقه )

وابسته

اجاره کتب، احسان ( فقه )، امانت ( ضد خیانت )، انصاف ( فقه )، بد خلقی ( فقه )، بیع مال خیانتی، پوشش لباس تکبر، پوشش لباس تواضع، تخلق به مکارم اخلاق، تکبر ( فقه )، تواضع ( فقه )، حرص به دنیا، حسد ( فقه )، حسن خلق، خیانت ( فقه )، دروغ ( فقه )، دعوت بخیل، راست ( ضد دروغ )، رد امانت ( فقه )، ریا ( فقه )، شهادت حسود، عادل ( فقه )، عدالت ( فقه )، غیبت به نقص، قاعده احسان، قاعده عدل و انصاف ( فقه )، قسم راست، مصرف، وعده دروغ ( فقه )، ید امانی

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 316