ادغام ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
ادغام: داخل کردن دو حرف همجنس یا قریب المخرج در یک دیگر. 1
از آن در باب صلات به مناسبت سخن رفته است.
احکام: ادغام دو حرف همجنس در یک کلمه مانند ' عَجِّل ' که از اقسام ادغام صغیر (ادغام حرف ساکن به سکون
________________________________________
324
اصلی در حرف دیگر) است، 2 واجب می‌باشد، 3 مگر این که عدم وجوب آن در مورد خاصی ثابت باشد مانند ' مَن یَرتَدِد مِنکُم عَن دِینِه '. 4 در وجوب اقسام دیگر ادغام صغیر مانند ' هَل لَکَ ' که اجتماع دو حرف همجنس در دو کلمه است یا مانند ' مِن رَبِّکَ ' که اجتماع دو حرف قریب المخرج در دو کلمه است، اختلاف می‌باشد؛ 5 گر چه گروهی از فقیهان رعایت آن را موافق احتیاط دانسته‌اند. 6
ادغام کبیر (ادغام حرف متحرک پس از ساکن کردن در حرف دیگر همجنس یا قریب المخرج در یک کلمه یا دو کلمه) واجب نیست 7، بلکه برخی احتیاط را در ترک ادغام کبیر، به ویژه هنگامی که در دو کلمه و یا قریب المخرج باشد، دانسته‌اند 8 مانند ' مَا سَلَککُم فِیه هُدَی، طُبِعَ عَلی قُلُوبِهِم، وَ یَرزُقُکُم '.
ادغام لامِ حرف تعریف ' ال ' در حروف شمشی (ت، ث، د، ذ، ر، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ل، ن) ، واجب است. 9 ادغام ' نون ساکن ' در حروف یرملون (ی، ر، م، ل، ل، و، ن) واجب نیست: گر چه موافق احتیاط است. 10
1- دهخدا.
2 - جواهر الکلام 9 287 و مستند الشیعة 5 73.
3 - مستند العروة (الصلاة) 3 471.
4 - منهاج الصالحین (خویی) 1 165.
5 - جواهر الکلام 9 287 - 288 و مستند الشیعة 5 73.
6 - مستند الشیعة 5 74 و منهاج الصالحین (خویی) 1 165.
7 - جواهر الکلام 9 288.
8 - تحریر الوسیلة 1 167.
9 - منهاج الصالحین (خویی) 1 165.
10 - 165 و مستند العروة (الصلاة) 3 472. ادغام: داخل کردن دو حرف همجنس یا قریب المخرج در یک دیگر. 1
ادغام کبیر (ادغام حرف متحرک پس از ساکن کردن در حرف دیگر همجنس یا قریب المخرج در یک کلمه یا دو کلمه) واجب نیست 7، بلکه برخی احتیاط را در ترک ادغام کبیر، به ویژه هنگامی که در دو کلمه و یا قریب المخرج باشد، دانسته‌اند 8 مانند ' مَا سَلَککُم فِیه هُدَی، طُبِعَ عَلی قُلُوبِهِم، وَ یَرزُقُکُم '.