دیوار
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
دیوار
دیوار: بنایی صاف و عمودی از سنگ، گِل، آجر و مانند آنها.
از احکام آن در بابهایی نظیر طهارت، صلات، حج، صلح، اجاره، احیاء موات، حدود و دیات سخن گفتهاند.
طهارت: تخلّی) ر تخلّی (پشت دیوار مکروه است. 1 زمین از مطهِّرات) ر مطهِّرات (است که کف پا و ته کفش نجس با راه رفتن روی آن پاک میگردد.
در اینکه مسح کف پا و ته کفش بر دیوار نیز همین حکم را دارد یا نه، اختلاف است. 2
تیمّم بر دیوار گِلی صحیح است. 3
صلات: از شرایط قصر نماز برای مسافر دیده نشدن دیوار خانههای شهر مبدأ است4) ر حدّ ترخّص (.
نماز خواندن مقابل دیواری که از چاه مستراح رطوبت گرفته، مکروه است. با پوشاندن دیوار کراهت برطرف میشود. 5
بنابر قول مشهور، مستحب است مناره بر روی دیوار مسجد بنا شود نه وسط مسجد. بلندتر بودن آن از دیوار، بنابر تصریح برخی کراهت دارد. 6
حج: طواف کردن از روی دیوار حِجر) ر حجر اسماعیل (و نیز بالای شاذِروان) ر شاذروان (صحیح نیست و از طواف کفایت نمیکند7) ر طواف (.
صلح: گذاردن چوب یا آهن و مانند آن بر دیوار همسایه بدون اجازه وی جایز نیست، و در صورت چنین درخواستی از سوی همسایه، اجابت آن بر مالک دیوار مستحب است و اگر اجازه داد، قبل از اقدام همسایه میتواند از اجازه خود برگردد؛ لیکن بعد از اقدام او آیا میتواند از اجازه خود برگردد یا نه، اختلاف است. بنابر قول به جواز، برخی، مالک دیوار را ضامن خسارت وارد شده بر مالک چوب یا آهن دانستهاند. با خراب شدن دیوار و بنای دوباره آن، استفاده مجدد از دیوار بنابر قول برخی نیاز به اذن جدید دارد. 8
اگر چند نفر به طور مشاع در دیواری شریک باشند، تصرف هر یک از شرکا در آن دیوار به ایجاد بنا یا زدن سقف روی آن، منوط به اجازه همه شرکا است. 9
اگر دیوار مشترک بین دو یا چند نفر خراب شود و یکی از شرکا تصمیم بر بازسازی آن بگیرد، نمیتواند بقیّه شرکا را بر این کار مجبور کند؛ لیکن در اینکه خود میتواند بدون اجازه شرکایش نسبت به تعمیر دیوار اقدام کند یا نه، اختلاف است. 10
آیا بودن تیر سقف بر دیوارِ مورد نزاع بین دو طرف در صورت عدم وجود بیّنه موجب حکم به ملکیّت صاحب تیر نسبت به دیوار با سوگند یاد کردن بر آن میشود یا نه؟ مسئله محلّ اختلاف است. 11
اگر سر تیر یا پایه ساختمان کسی روی دیوار همسایه قرار گرفته باشد و حق یا ناحق بودن آن مشخص نباشد، حکم به حق بودن آن میشود، مگر آنکه خلافش ثابت شود. 12
هرگاه دو نفر بر سر دیواری که بین دو ملک است نزاع کنند و هرکدام مدّعی مالکیت آن باشد، در صورتی که آجرها و سنگهای دیوار، درون سنگها و خشتهای ساختمان کار گذاشته شده باشد قول مالک ساختمان، به شرط عدم وجود بیّنه، با قسم پذیرفته میشود13) ر ترصیف (.
گشودن در به کوچه بن بست برای کسی که فقط دیوار خانهاش به سمت کوچه است بدون اذن صاحبان کوچه جایز نیست؛ لیکن گشودن پنجره جایز است. 14
اجاره: جایز نیست مستأجر آب یا برفهای خانه را پای دیوار آن بریزد و یا کاری که - از نظر عرف - به دیوار ضرر زند، انجام دهد. 15
احیاء موات: تحجیر با مثل دیوارکشی در اطراف زمین موات تحقق پیدا میکند16) ر تحجیر (.
حدود: در اجرای حدّ لواط بنابر مشهور - بلکه ادعای اجماع شده - امام بین یکی از موارد ذیل مخیّر است: زدن گردن لواط کننده با شمشیر، افکندن در آتش، سنگسار کردن، پرتاب کردن از بالای بلندی و خراب کردن دیوار بر سر او. 17
دیات: اگر کسی بر اثر فروریختن دیوار دیگری بر سر او بمیرد، مالک دیوار ضامن نیست به شرط آنکه دیوار در ملک او و یا در مکانی مباح بنا شده باشد و بنای آن از استحکام لازم - که نوعاً قابل اعتماد است و در شرایط عادی خراب نمیشود - برخوردار باشد. 18
) ر پایه (
1. العروة الوثقی 250 - 249. 2 328 /1؛ التنقیح) الطهارة (3 136 /3. العروة الوثقی 4 196 /2. جواهر الکلام 396 /8. 5 285 /14؛ العروة الوثقی 6 400 /2. جواهر الکلام 265. 9 260 - 256 / 26. 8 299 / 19. 7 80 - 79 /14؛ تحریر الوسیلة 10 568 /1. جواهر الکلام 12 263. 11 267 - 266 /26. تحریر الوسیلة 13 568 /1. جواهر الکلام 15 249 - 246. 14 262 /26. جامع المقاصد 16 253 /7. جواهر الکلام 113 /43. 18 381 /41. 17 68 - 65 /38.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 689
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «دیوار» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- پایه دیوار، دیوار غصبی، دیوار مرطوب از مستراح، دیوار مزین، دیوار مشترک، دیوار همسایه
- به لحاظ متعلق:
- دیوار بلد، دیوار حجر اسماعیل، دیوار خانه، دیوار در راه، دیوار ساختمان زیرین، دیوار غرفه، دیوار فاضلاب، دیوار کعبه، دیوار مسجد
وابسته
- اذن همسایه، اقرار برای دیوار، پنهانی دیوار، پنهانی محل فاقد دیوار، تصویر بر دیوار، تیمم بر دیوار، جنایت به هدم دیوار، حریم دیوار، شفعه در دیوار، ضمان به فرو ریختن بنا، طهارت با مسح بر دیوار، طهارت دیوار با خورشید، عاریه دیوار، نماز جماعت با حایل دیوار
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه دیوار به زیرصفحه دیوار/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.