خاک
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
خاک
خاک: موادّ ناپیوسته پوشاننده قسمتهای زیادی از زمین.
از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، و اطعمه و اشربه سخن گفتهاند.
طهارت: بنابر قول مشهور، برای تطهیر ظرفی که با ولوغ سگ) ر ولوغ (نجس شده، نخست باید آن را خاک مال کنند، سپس آب بکشند. 1 برخی، خوک را نیز در حکم یاد شده به سگ ملحق کردهاند2) ر خاک مالی (.
خاک به عنوان بارزترین مصداق زمین) ر زمین (از مطهِّرات) ر مطهِّرات (است که ته کفش و کف پای نجس با راه رفتن و مسح کردن بر روی آن - پس از زوال عین نجاست - پاک میگردد. 3
از چیزهایی که تیمّم بر آنها صحیح است خاک پاک است. 4 مستحب است پس از گذاشتن میّت در قبر و باز کردن گرههای کفن، گونه راست او را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک زیر سرش بسازند؛ 5 چنان که مستحب است حاضران - جز خویشاوندان میّت - با پشت دست سه بار بر قبر خاک بریزند. 6 این کار برای نزدیکان میّت کراهت دارد. 7
صلات: بنابر قول برخی، بیرون آوردن خاک مسجد - جز خاک حاصل از نظافت و جارو کردن - حرام است. برخی، آن را مکروه دانستهاند. 8
از چیزهایی که سجده بر آنها صحیح، بلکه افضل از همه است، خاک پاک، بویژه تربت امام حسین علیه السّلام است9) ر تربت (.
اطعمه و اشربه: خوردن گِل) خاک آمیخته با آب (حرام است، لیکن در اینکه خوردن خاک نیز حرام است یا نه، اختلاف است. البته خوردن مقداری از تربت امام حسین علیه السّلام به قصد شفا اشکال ندارد. 10
1. جواهر الکلام 2 361 /6. إصباح الشیعة/ 3 26. جواهرالکلام 5 118 /5. 4 303 /6. توضیح المسائل مراجع 344 /1 م 6 628. جواهر الکلام 9 107 - 105 /14. 8 334. 7 310/4. العروة الوثقی 397 /2؛ توضیح المسائل مراجع 587 /1 م 10 1083. جواهرالکلام358 - 355 /36؛ تحریر الوسیلة 164 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 415
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «خاک» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- خاک پخته، خاک زرد، خاک سرخ، خاک سفید، ریگ، ساروج
- به لحاظ تقدس:
- تربت ( خاک مقدس )، تربت فرزند ائمه ( ع )، خاک حرم مکه، خاک مسجد
- به لحاظ نوع:
- خاکروبه، خاکستر، گِل
وابسته
- احتقان خاک، استعمال خاک، بیع خاک، تزریق خاک، تیمم بر خاک، طهارت با زمین خاکی، طهارت زمین با خورشید، غصب خاک، معالجه با خاک
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه خاک به زیرصفحه خاک/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.