تهاتر ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تهاتر
تَهاتُر: سقوط بدهیهای متقابل دو فرد به یکدیگر. 1
تهاتر عبارت است از سقوط دیون دو بدهکار به یکدیگر و برائت ذمّه هریک به سبب تقابل دو مال متحد در جنس و وصف و در واقع، تهاتر ایفای دو دین به سبب تقابل آن دو است. از تهاتر به تقاصّ قهری نیز تعبیر شده است.
تفاوت تقاصّ با تهاتر این است که تقاصّ، امری اختیاری و از افعال قصدی بهشمار میرود ولی تهاتر از احکام شرعی و غیر منوط به قصد مکلّف است) ر تقاصّ (. از این عنوان به مناسبت در بابهای مختلف نظیر تجارت، رهن، ضمان، مساقات، نکاح و مکاتبه سخن رفته است.
حکم: تهاتر دیون با تحقق شرط آن، در شریعت مقدّس امری ثابت است. 2
موضوع: هرگاه دو نفر مالک چیزی در ذمّه یکدیگر باشند موضوع تهاتر محقق میشود، مانند کسی که هزار تومان به فردی قرض داده، سپس هزار تومان از او قرض گرفته است که به صورت قهری ذمّه هردو از دین بری میشود. 3
شرط: شرط صحّت تهاتر این است که آنچه در ذمّهها است در جنس و وصف متحد باشند و با اختلاف در هر دو یا یکی حتی در حدّ مدّتدار بودن یکی و نقد بودن دیگری یا کم بودن مدّت یکی و زیاد بودن مدّت دیگری، تهاتر صورت نمیگیرد. از اینرو گفتهاند: تهاتر در پول و مثلیّات) ر مثلی (جریان دارد نه در قیمیّات4) ر قیمی (.
1. مبسوط در ترمینولوژی حقوق 2 1472 /2. مستمسکالعروة3 302/13. نهجالفقاهة/ 4 13. الحدائق الناضرة 17 /20؛ جواهرالکلام 179 - 178 /25 -- 53 /24 و 364 /31؛ کتاب البیع) امام خمینی (535 /4؛ مبانیالعروة) مساقاة (/ 119و154.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 670
اصطلاح‌نامه
یادداشت دامنه
تَهاتُر: سقوط بدهیهای متقابل دو فرد به یکدیگر
اعم
اخص
- تهاتر در ضمان
- به لحاظ نوع:
- تهاتر قراردادی ( فقه )، تهاتر قضایی ( فقه )، تهاتر قهری ( فقه )