عبادت مکروه

توضیح مفهومی

عبادت مکروه : فعل عبادیِ معروض نهی کراهتی

عبادت مکروه، عبادتی است که نهی تنزیهی به آن تعلق گرفته است؛ به بیان دیگر، عبادت مکروه به معنای فردی از افراد عبادت است که نسبت به افراد دیگر آن، ثواب کمتری دارد.

برای مثال، اگر مسافری نماز شکسته را به امام جماعتی که نمازش کامل است اقتدا کند، این نماز کراهت پیدا می‌کند؛ یعنی ثواب آن از سایر نماز‌های جماعتی که در آنها، حاضر (مقابل مسافر) به حاضر اقتدا می‌کند، کمتر است.

کراهت در عبادات به معنای ' اقلّیت ثواب ' است؛ یعنی اگر عبادتی دارای چند فرد باشد و به یکی از آنها، نهی تنزیهی یا کراهتی تعلق گیرد، ثواب این فرد در مقایسه با افراد دیگر ـ از همان طبیعت یا نوع از عبادت ـ کمتر است.

اما کراهت در غیر عبادت به معنای منقصت موجود در نفس فعل است؛ یعنی آن عنوان، مبغوض مولا است هر چند مبغوض بودن آن به حدی نرسیده که ترک آن واجب شود، اما مولا انجام آن را دوست ندارد.

نکته اول:

عبادات مکروه بر سه قسم است:

1. عباداتی که نهی کراهتی (تنزیهی) به ذات و عنوان عبادت تعلق گرفته است؛ یعنی همان چیزی که مأموربه ـ به امر وجوبی یا استحبابی ـ است، منهی عنه ـ به نهی تنزیهی ـ نیز هست؛ یعنی نهی، به نفس آن تعلق گرفته و هیچ بدلی هم برای آن تصور نمی‌شود، مانند: روزه روز عاشورا.

2. نهی تنزیهی به نفس عبادت تعلق گرفته، اما دارای بدل است، مانند: نماز در حمام.

3. در لسان و ظاهر دلیل، نهی به عنوان عبادت تعلق گرفته، اما در حقیقت، نهی تنزیهی متوجه عبادت نشده بلکه به عنوانی تعلق گرفته که آن عنوان با عبادت اتحاد وجودی پیدا کرده، و چه بسا اتحاد وجودی هم ندارند بلکه بین آنها ملازمه وجودی است، مثل: کراهت نماز در موضع تهمت که در حقیقت، نماز کراهت ندارد بلکه کراهت مربوط به نفس ِبودن و توقف در موضع اتهام است.

نکته دوم:

برخی از اصولیون مشکل کراهت عبادات را به گونه‌ای دیگر حل کرده‌اند .

منابع

1. قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 146
2. مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه 139
3. الفوائد الحائریة : صفحه 169
4. درر الفوائد جلد 1 : صفحه 165
5. الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 384
6. کفایة الاصول : صفحه (196-197)
7. ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه (79-90)
8. سیری کامل در اصول فقه جلد 7 : صفحه (286-287)
9. قوانین الاصول جلد 1 : صفحه (142-146)
10. انوار الاصول جلد 1 : صفحه 572
11. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

عبادت ( اعم )

وابسته

مکروه ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه عبادت مکروه به زیرصفحه عبادت مکروه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 361، 362، 363، 367
• الفوائد الحائریة : صفحه 169
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 236، 240، 241، 247
• المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 397، 398، 401
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 384
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 572، 573، 576، 577
• ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه (79-90)
• بحوث فی الاصول جلد -1 : صفحه 154
• بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 79، 81، 82، 83، 84
• تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 420، 423
• حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 375، 376، 377
• درر الفوائد جلد 1 : صفحه 165
• سیری کامل در اصول فقه جلد 7 : صفحه (286-287)
• فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 434، 435
• قوانین الاصول جلد 1 : صفحه (142-146)، 146
• کفایة الاصول : صفحه (196-197)، 197، 198، 199، 200
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 314
• مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه 139
• منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 117، 123، 124، 127، 128، 131، 132
• نهایة الاصول : صفحه 267، 268
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 423، 428