یاور محارب

توضیح مفهومی

یاور محارب : کمک کننده غیر مباشری محارب

'ردء' به کسر 'راء' و سکون 'دال' در لغت به معنای معین یاور و وزیر آمده است و 'ردء محارب'، کسی است که به 'محارب' کمک کرده و مایحتاج او را در اختیارش می‏گذارد و یا اموال محارب را جمع می‏کند، بدون این که خود، مباشرتا در جریان محاربه شرکت داشته باشد.

مسئله 'ردء' محارب از چند جهت محل بحث است:

1 - از جهت اجرا و عدم اجرای احکام محاربین بر او؛

2 - حکم چنین فردی در صورت عدم اجرای احکام محارب.

درباره جهت اول دو قول است:

الف: قول فقهای شیعه و شافعیه که معتقدند احکام محارب بر 'ردء' جاری نمی‏شود؛ دلایل این قول عبارت است از:

1 - « اصل » که مقصود اصالت عدم تسلط یک فرد بر دیگر به اجرای حد یا تبعید او است، مگر به دلیل معتبر مثل ظاهر کتاب، تصریح روایت یا اتفاق فقهایی که اهل نظراند؛

2 - احتیاط در ریختن خون محترمه، مگر به دلیل معتبر ؛

3 - چنین فردی خارج از روایات باب محاربه است ، به تعبیر دیگر روایات باب محاربه، منصرف از چنین فردی است؛

4 - اجرای حد تنها با ارتکاب معصیت، واجب می‏شود و لذا به کسی که معین و کمک کار محارب است تعلق پیدا نمی‏کند.

این دلیل از شافعی است.

ب: قول ابو حنیفه که معتقد است هیچ فرقی میان 'ردء' و کسی که مباشرتا به محاربه اقدام می‏کند وجود ندارد؛ دلیلش عبارت است از: 1 - حصول منفعت؛ 2 - معاضدت؛ 3 - مناصرت.

بنابر این اقدام به محاربه ممکن نیست مگر به کمک 'ردء' (یاور معین) .

صاحب جواهر بر قول ابو حنیفه اشکال گرفته و فساد آن را واضح می‏داند چرا که وصف محارب هیچ گاه بر 'ردء' (معین) بار نمی‏شود، بلکه اگر ملاک و معیار در محاربه، صرف مسمای افساد باشد، حکم ابو حنیفه مورد پذیرش است، در حالی که اتفاق فتاوای فقها در محاربه، مسمای افساد نیست .

درباره جهت دوم - حکم 'ردء محارب' در صورت عدم اجرای احکام محارب بر او - هر چند که فقها کمتر متعرض آن شده‏اند ولی دو نظر در میان شیعه و سنی مطرح است: 1 - حبس و تعزیر که قول شیخ در مبسوط است ؛ 2 - تعزیر که قول ابن قدامه در 'مغنی' است .

نکته: در صورتی که 'ردء' در اموری که موجب اذیت مردم باشد، مباشرتا شرکت نماید، محارب تلقی می‏شود.

منابع

1. المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : صفحه 50
2. سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 58
3. سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 55
4. کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 509
5. شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 180
6. الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 59
7. الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 292
8. قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 568
9. مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 7
10. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 571
11. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 570
12. تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492
13. مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 120

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

معین ضبط اموال در محاربه

مترادفات

از واژه «یاور محارب» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

رِدْء محارب

اعم

مُعِین

وابسته

محارب ( فقه )

منابع

• جلد 10 : صفحه 303، 304
• الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 59
• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 292، 293
• المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : صفحه 50، 56
• المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 جزء 50 : صفحه 6
• المغنی و الشرح الکبیرعلی متن المقنع جلد 10 : صفحه 303-304-313، 313
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 22 : صفحه 165
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 543
• تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492
• ترجمه تحریرالوسیله جلد 4 : صفحه 238-9
• تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله : صفحه 507
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 570، 571
• ذبائح اهل الکتاب جلد 28 : صفحه 121
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 55، 58
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40-1 : صفحه 55، 58، 131، 207
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 180
• فقه الحدود و التعزیرات : صفحه 798
• فقه السنة جلد 2 : صفحه 429
• قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 568
• کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 509
• کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة جلد 5 : صفحه 412
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 7
• مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 120، 121