یاور محارب
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
یاور محارب : کمک کننده غیر مباشری محارب
'ردء' به کسر 'راء' و سکون 'دال' در لغت به معنای معین یاور و وزیر آمده است [۱] و 'ردء محارب'، کسی است که به 'محارب' کمک کرده و مایحتاج او را در اختیارش میگذارد و یا اموال محارب را جمع میکند، بدون این که خود، مباشرتا در جریان محاربه شرکت داشته باشد. [۲]
مسئله 'ردء' محارب از چند جهت محل بحث است:
1 - از جهت اجرا و عدم اجرای احکام محاربین بر او؛
2 - حکم چنین فردی در صورت عدم اجرای احکام محارب.
درباره جهت اول دو قول است:
الف: قول فقهای شیعه [۳] و شافعیه [۴] که معتقدند احکام محارب بر 'ردء' جاری نمیشود؛ دلایل این قول عبارت است از:
1 - « اصل » [۵] که مقصود اصالت عدم تسلط یک فرد بر دیگر به اجرای حد یا تبعید او است، مگر به دلیل معتبر مثل ظاهر کتاب، تصریح روایت یا اتفاق فقهایی که اهل نظراند؛ [۶]
2 - احتیاط [۷] در ریختن خون محترمه، مگر به دلیل معتبر [۸] ؛
3 - چنین فردی خارج از روایات باب محاربه است [۹] ، به تعبیر دیگر روایات باب محاربه، منصرف از چنین فردی است؛
4 - اجرای حد تنها با ارتکاب معصیت، واجب میشود و لذا به کسی که معین و کمک کار محارب است تعلق پیدا نمیکند.
این دلیل از شافعی است. [۱۰]
ب: قول ابو حنیفه [۱۱] که معتقد است هیچ فرقی میان 'ردء' و کسی که مباشرتا به محاربه اقدام میکند وجود ندارد؛ دلیلش عبارت است از: 1 - حصول منفعت؛ 2 - معاضدت؛ 3 - مناصرت.
بنابر این اقدام به محاربه ممکن نیست مگر به کمک 'ردء' (یاور معین) . [۱۲]
صاحب جواهر بر قول ابو حنیفه اشکال گرفته و فساد آن را واضح میداند چرا که وصف محارب هیچ گاه بر 'ردء' (معین) بار نمیشود، بلکه اگر ملاک و معیار در محاربه، صرف مسمای افساد باشد، حکم ابو حنیفه مورد پذیرش است، در حالی که اتفاق فتاوای فقها در محاربه، مسمای افساد نیست [۱۳] .
درباره جهت دوم - حکم 'ردء محارب' در صورت عدم اجرای احکام محارب بر او - هر چند که فقها کمتر متعرض آن شدهاند ولی دو نظر در میان شیعه و سنی مطرح است: 1 - حبس و تعزیر که قول شیخ در مبسوط است [۱۴] ؛ 2 - تعزیر که قول ابن قدامه در 'مغنی' است [۱۵] .
نکته: در صورتی که 'ردء' در اموری که موجب اذیت مردم باشد، مباشرتا شرکت نماید، محارب تلقی میشود.
پانوشت
- ↑ لسان العرب : صفحه ردء ماده ردء
- ↑ مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 7
- ↑ المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : صفحه 56
- ↑ جلد 10 : صفحه 303
- ↑ جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 571
- ↑ مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 120
- ↑ جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 571
- ↑ مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 120
- ↑ جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 571
- ↑ جلد 10 : صفحه 303
- ↑ جلد 10 : صفحه 303
- ↑ جلد 10 : صفحه 304
- ↑ جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 571
- ↑ المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : صفحه 50
- ↑ جلد 10 : صفحه 303
منابع
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : صفحه 50
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 58
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 55
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 509
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 180
- الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 59
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 292
- قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 568
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 7
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 571
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 570
- تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492
- مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 120
اصطلاحنامه
یادداشت دامنه
معین ضبط اموال در محاربه
مترادفات
از واژه «یاور محارب» بجای واژههای زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
منابع
- جلد 10 : صفحه 303، 304
- الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 59
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 292، 293
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : صفحه 50، 56
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 جزء 50 : صفحه 6
- المغنی و الشرح الکبیرعلی متن المقنع جلد 10 : صفحه 303-304-313، 313
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 22 : صفحه 165
- ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 543
- تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492
- ترجمه تحریرالوسیله جلد 4 : صفحه 238-9
- تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله : صفحه 507
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 570، 571
- ذبائح اهل الکتاب جلد 28 : صفحه 121
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 55، 58
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40-1 : صفحه 55، 58، 131، 207
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 180
- فقه الحدود و التعزیرات : صفحه 798
- فقه السنة جلد 2 : صفحه 429
- قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 568
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 509
- کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة جلد 5 : صفحه 412
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 7
- مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 120، 121