عملکردها

ایثار ( فقه )

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۰ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۴:۳۰ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

ایثار

ایثار: مقدّم داشتن دیگری بر خود.

ایثار عبارت است از مقدّم داشتن دیگری بر خود در رساندن منفعت و دفع زیان، نسبت به چیزی که خود بدان نیازمند است. از این عنوان در باب هایی مانند حج، صدقات و اطعمه و اشربه سخن رفته است.

حکم: ایثار در اصل، امری مستحب است 1؛ خواه در امور معنوی مانند مقدّم داشتن مؤمنان بر خود در دعا 2، و خواه در امور مادّی مانند دادن لباس یا غذای مورد نیاز خود به دیگری 3، لیکن در پاره‌ای موارد، واجب و در برخی موارد، حرام می‌گردد.

ایثار واجب: بر مالک غذا و آب واجب است کسی را که از شدّت گرسنگی

یا تشنگی مشرف به مرگ است، بر خود مقدّم بدارد؛ هر چند خود در مرتبه کمتر از حدّ اضطرار (--» اضطرار) بدان نیاز داشته باشد. در صورت مضطر بودن مالک، در جواز تقدّم دیگری بر خود، اختلاف است 4، مگر وی افضل از مالک باشد مانند پیامبر صلّی الله علیه و آله یا امام علیه السّلام.

ایثار حرام: اگر در مثال یاد شده کافر، مضطر و مؤمن مالک غذا باشد و خود نیز در حدّ اضطرار به آن غذا نیازمند باشد، جایز نیست کافر را بر خود مقدّم بدارد. 5

1 - الدروس 1 255.

2 - مجمع الفائدة 7 210.

3 - 9 201.

4 - مسالک الافهام 12 118؛ جواهر الکلام 36 433.

5 - جواهر الکلام 36 433 - 434.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 743

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

ایثار عبارت است از مقدّم داشتن دیگری بر خود در رساندن منفعت و دفع زیان، نسبت به چیزی که خود بدان نیازمند است. از این عنوان در باب هایی مانند حج، صدقات و اطعمه و اشربه سخن رفته است .

اعم

تقدیم

اخص

ایثارحرام، ایثارمستحب، ایثارواجب

منابع

  • الفتاوی المیسرة : صفحه 380
  • حواریات فقهیه : صفحه 292
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 743