ایثار ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ایثار
ایثار: مقدّم داشتن دیگری بر خود.
ایثار عبارت است از مقدّم داشتن دیگری بر خود در رساندن منفعت و دفع زیان، نسبت به چیزی که خود بدان نیازمند است. از این عنوان در باب هایی مانند حج، صدقات و اطعمه و اشربه سخن رفته است.
حکم: ایثار در اصل، امری مستحب است 1؛ خواه در امور معنوی مانند مقدّم داشتن مؤمنان بر خود در دعا 2، و خواه در امور مادّی مانند دادن لباس یا غذای مورد نیاز خود به دیگری 3، لیکن در پاره‌ای موارد، واجب و در برخی موارد، حرام می‌گردد.
ایثار واجب: بر مالک غذا و آب واجب است کسی را که از شدّت گرسنگی
یا تشنگی مشرف به مرگ است، بر خود مقدّم بدارد؛ هر چند خود در مرتبه کمتر از حدّ اضطرار (--» اضطرار) بدان نیاز داشته باشد. در صورت مضطر بودن مالک، در جواز تقدّم دیگری بر خود، اختلاف است 4، مگر وی افضل از مالک باشد مانند پیامبر صلّی الله علیه و آله یا امام علیه السّلام.
ایثار حرام: اگر در مثال یاد شده کافر، مضطر و مؤمن مالک غذا باشد و خود نیز در حدّ اضطرار به آن غذا نیازمند باشد، جایز نیست کافر را بر خود مقدّم بدارد. 5
1 - الدروس 1 255.
2 - مجمع الفائدة 7 210.
3 - 9 201.
4 - مسالک الافهام 12 118؛ جواهر الکلام 36 433.
5 - جواهر الکلام 36 433 - 434.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 743
اصطلاح‌نامه
یادداشت دامنه
ایثار عبارت است از مقدّم داشتن دیگری بر خود در رساندن منفعت و دفع زیان، نسبت به چیزی که خود بدان نیازمند است. از این عنوان در باب هایی مانند حج، صدقات و اطعمه و اشربه سخن رفته است .