ایلاء
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ایلاء
ایلاء: سوگند شوهر بر ترک آمیزش با همسر دائمی خود.
ایلاء بر سوگند شوهر بر ترک آمیزش با همسر دائمی خود برای همیشه یا بیشتر از چهار ماه به قصد اضرار به او، اطلاق می‌شود 1 و در فقه بابی مستقل است؛ هر چند از آن در باب‌های نکاح، یمین و کفّارات نیز به مناسبت سخن رفته است.
ارکان: ارکان ایلاء سه چیز است:
1. صیغه: ایلاء با هر لفظی که در عرف یا لغت بدان صراحت داشته باشد، محقّق می‌شود. در تحقّق آن با الفاظ کنایی اختلاف است. ایلاء به هر زبانی هر چند غیر عربی محقّق می‌گردد. قسم باید به یکی از نام‌های خداوند، و انگیزه ایلاء کننده باید زیان رساندن به همسر
خویش باشد، و چنان چه به مصلحت زن باشد، حکم ایلاء را ندارد، بلکه حکم قسم (--» قسم) بر آن مترتّب می‌گردد. 2 ایلاء با قسم بر ترک آمیزش، به کمتر از چهار ماه منعقد نمی‌شود. 3
2 و 3. ایلاء کننده و ایلاء شده: ایلاء کننده باید بالغ، عاقل و مختار باشد و از روی قصد ایلاء نماید. ایلاء شده، باید همسر و به قول مشهور، دائمی بوده و نیز عمل آمیزش با وی صورت گرفته باشد. 4
احکام کلّی: پس از وقوع ایلاء، چنان چه زن نزد حاکم شرع شکایت بَرَد، حاکم نخست مرد را چهار ماه مهلت می‌دهد تا رجوع کند و بعد از آمیزش، کفّاره دهد. به قول مشهور، این مدّت - که مدّت تربّص نام دارد - از هنگام شکایت بردن زن نزد حاکم محاسبه می‌شود، نه از زمان ایلاء. مدّت تربّص، حق شوهر است و زن در آن مدّت تربّص، حق شوهر است و زن در آن مدّت، استحقاق درخواست رجوع ندارد.
پس از سپری شدن مدّت یاد شده، چنانچه مرد رجوع نکرد، حاکم او را به طلاق (--» طلاق) یا رجوع وادار می‌کند، و در صورت استنکاف، زندانی می‌شود و در خوردن و آشامیدن بر او سخت گرفته می‌شود تا یکی از آن دو کار را بپذیرد. 5 رجوع شخص قادر بر آمیزش، به دخول در فرج به مقدار ختنه گاه، و رجوع ناتوان از آمیزش، به اظهار اراده بر انجام آمیزش است. 6
1- جواهر الکلام 33 297.
2 - 298 - 303.
3 - 309.
4 - 304 - 308.
5 - 311 - 315.
6 - 330.
کلّی: پس از وقوع ایلاء، چنان چه زن نزد حاکم شرع شکایت بَرَد، حاکم نخست مرد را چهار ماه مهلت می‌دهد تا رجوع کند و بعد از آمیزش، کفّاره دهد. به قول مشهور، این مدّت - که مدّت تربّص نام دارد - از هنگام شکایت بردن زن نزد حاکم محاسبه می‌شود، نه از زمان ایلاء. مدّت تربّص، حق شوهر است و زن در آن مدّت تربّص، حق شوهر است و زن در آن مدّت، استحقاق درخواست رجوع ندارد.
پس از سپری شدن مدّت یاد شده، چنانچه مرد رجوع نکرد، حاکم او را به طلاق (--» طلاق) یا رجوع وادار می‌کند، و در صورت استنکاف، زندانی می‌شود و در خوردن و آشامیدن بر او سخت گرفته می‌شود تا یکی از آن دو کار را بپذیرد. 5 رجوع شخص قادر بر آمیزش، به دخول در فرج به مقدار ختنه گاه، و رجوع ناتوان از آمیزش، به اظهار اراده بر انجام آمیزش است.
منابع
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «ایلاء» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- ایلاء اخته، ایلاء بعد از ظهار، ایلاء رجعی، ایلاء مشروط
- به لحاظ دوام زوجیت:
- ایلاء زوجه دائم، ایلاء زوجه موقت
- به لحاظ دین:
- ایلاء کافر، ایلاء مسلمان
وابسته
- آمیزش در مدت ایلا، ارتداد بعد از ایلا، ارکان ایلا، استمهال زوج، انحلال ایلا، تحلیف در ایلاء، تکرار ایلاء، جنون بعد از ایلا، شرایط ایلا، صیغه ایلا، طلاق مولی، قصد ایلا، قَسْم مولی عنها، کفاره ایلا، مدت ایلا، وکالت در ایلاء
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ایلاء به زیرصفحه ایلاء/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 6 : صفحه 145
- المباحث الفقهیة فی شرح الروضة البهیة جلد 21 : صفحه 3
- المصادر الفقهیة جلد 32 : صفحه 11، 179
- المصادر الفقهیة جلد 33 : صفحه 677، 742، 848
- المغنی و الشرح الکبیرعلی متن المقنع جلد 8 : صفحه 503
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 7 : صفحه 221
- الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 5 : صفحه 209، 261
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 33 : صفحه 297
- ریاض المسائل جلد 7 : صفحه 465
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 20 : صفحه 401، 492
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 39 : صفحه 53، 287
- صیغ العقود و الایقاعات : صفحه 352
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 748
- قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 175
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 10 : صفحه 125
- مهذب الاحکام جلد 26 : صفحه 233