تحمل شهادت

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ تحمل شهادت

◄ تحمل شهادت بر شهادت

◄ تحمل شهادت به سماع

◄ تحمل شهادت به عقود

◄ تحمل شهادت به عمل

◄ تحمل شهادت به مشاهده

◄ تحمل شهادت فرع

◄ تحمل شهادت لال

◄ تحمل شهادت ممنوع از شهادت

◄ تحمل شهادت نابینا

توضیح مفهومی

تحمل شهادت

تحمُّل شهادت: وقوف شاهد بر مشهودٌبِه.

تحمّل شهادت عبارت است از حصول علم برای شهادت دهنده نسبت به مورد شهادت از راه حواسّ خود) دیدن و شنیدن (یا استفاضه) ر استفاضه (. از این عنوان در باب قضاء و شهادات سخن رفته است.

حکم: ادای شهادت تنها در صورت تحقّق تحمّل شهادت، صحیح و مشروع است. تحمّل شهادت در صورت درخواست مشهودٌلَه یا مشهودٌعَلَیه با عدم بیم ضرر، بنابر مشهور بر کسی که اهلیّت شهادت دارد واجب است. در کفایی بودن وجوب و عدم تعیّن آن بر درخواست شونده در صورت وجود دیگران و امکان تحمّل آن برای آنان، یا عینی بودن آن - و وجوب تحمّل بر درخواست شونده حتّی در صورت امکان آن برای دیگران - اختلاف است. 1

کیفیّت تحمّل: تحمّل شهادت بر حسب نوع مشهودٌبِه متفاوت است؛ زیرا مشهودٌبِه یا از اموری است که تحمّل شهادت تنها با مشاهده آن امکان‏پذیر است مانند زنا، لواط، قتل، سرقت و غصب از افعال2 و یا علاوه بر مشاهده، شنیدن نیز در آن شرط است مانند عقود و ایقاعات از اقوال که دیدن متعاقدین و نیز شنیدن خودِ عقد یا ایقاع لازم است3 و یا از اموری است که از راه استفاضه) شنیدن از جمعی (حاصل می‏گردد مانند موت، نَسَب و مالکیت مطلق.

در مورد سوم، فردی که از اِخبار مردم - مبنی بر مردن فلانی یا اینکه مثلا حسن فرزند علی است یا این خانه ملک فلانی است - علم به مضمون آن پیدا کند می‏تواند به آن امور شهادت دهد؛ لیکن اگر استفاضه علم‏آور نباشد در حجّیت استفاضه و نیز - بنابر قول به حجّیت - در محدوده حجّیت آن نظراتی وجود دارد که در ذیل عنوان استفاضه بدانها اشاره رفته است.

برخی تصریح کرده‏اند در صورت علم‏آور نبودن استفاضه، شخص نمی‏تواند به مضمون استفاضه شهادت دهد؛ زیرا در شهادت، علم شاهد به مشهودٌبِه شرط است ولی می‏تواند به وجود استفاضه نزد حاکم گواهی دهد تا - بنابر حجّیت آن - حاکم به مقتضایش حکم کند. 4

گاهی مشهودٌبِه، شهادت اصل است؛ بدین معنا که شخص، گواهی دیگری را که تحمّل شهادت کرده است تحمّل می‏کند که از آن به »تحمّل شهادت بر شهادت« تعبیر می‏شود. تحمّل این نوع از مشهودٌبِه مراتبی دارد که کامل‏ترین آن، آن است که شاهد اصلی) شاهد اوّل (نزد شاهد فرعی) شاهد دوم (بگوید: گواه باش) یا تو را گواه گرفتم (بر شهادت خودم که در این رخداد) مثلا قتل (علیه فلانی پسر فلانی و به نفع فلانی پسر فلانی شهادت می‏دهم. 5

احکام: اموری همچون بلوغ، اسلام، عدالت و حُرّیت که هنگام ادای شهادت در شاهد شرط است هنگام تحمّل شهادت، معتبر نیست؛ از این‏رو تحمّل شهادت برای نابالغ، کافر، فاسق و برده نیز صحیح است؛ لیکن هنگام ادا در صورت بر طرف شدن آن موانع - مانند آنکه فاسق، عادل گردد - شهادت پذیرفته می‏شود مگر در طلاق که شرایط معتبر در ادا هنگام تحمّل نیز باید در شاهد وجود داشته باشد6) ر طلاق (.

در جواز اخذ اجرت بر تحمّل شهادت در فرض عدم وجوب عینی آن بر شخص، اختلاف است7) ر اجرت (. تحمّل شهادت به نفع مخالف) ر مخالف (مکروه است. 8

) ر شهادت (

1. جواهر الکلام 121. 2 183 - 180 /41 و 6 199 - 195. 5 135 - 131. 4 150. 3 128. کتاب السرائر 7 124 - 123 /2. قواعدالاحکام 422 /3؛ جواهر الکلام 8 54 - 53 /40. کتاب السرائر 130 /2.