تفاوت میان نسخه‌های «اجماع دخولی»
از دانشنامه علوم اسلامی
جز (۱ نسخه واردشده) |
|
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۵:۲۱
توضیح مفهومی
اجماع دخولی : علم قطعی به دخول امام «ع» در اجماع کنندگان بدون شناخت شخص امام «ع»
اجماع دخولی، به اجماعی گفته می‌شود که دخول امام (ع) در ضمن اجماع کنندگان به صورت قطعی به دست آید، ولی شخص امام شناخته نشود. ملاک حجیت این اجماع، وجود امام (ع) در ضمن مجمعین است و به همین علت به آن اجماع تضمنی نیز گفته‌اند.
طریق کشف قول معصوم (ع) در اجماع دخولی، حس یا تضمن است؛ به این بیان که در این اجماع شرط است که در میان مجمعین، شخصی ناشناس باشد تا انطباق دیدگاه امام (ع) بر او صورت پذیرد. برخی گفته‌اند: وجود یک فرد ناشناس کافی نیست بلکه باید بیش از یک نفر باشد.
در این اجماع، اتفاق علمای یک عصر بر حکمی، کافی است و نیاز به اتفاق فقها در همه اعصار نیست.
در حجیت اجماع دخولی، چه به صورت اجماع محصل و چه به صورت اجماع منقول، اشکالی نیست، زیرا نقل اجماع دخولی، متضمن نقل سبب و مسبب با هم است و به این صورت، ادله حجیت خبر واحد آن را شامل می‌شود.
چون نقل اجماع در اجماع دخولی از مصادیق اخبار آحاد حسی است، برخی گفته‌اند موضع خلاف در حجیت اجماع منقول، غیر از اجماع دخولی است.
در این اجماع، علم ناقل اجماع به بودن امام (ع) در ضمن مجمعین، گاهی از طریق شنیدن حکم از جماعتی است که به اجمال می‌داند امام (ع) یکی از آنها است و گاهی با دست یابی به فتاوای متعددی است که می‌داند یکی از آن فتاوا، فتوای امام (ع) است. در هر دو صورت، ناقل اجماع، به دخول رأی امام (ع) در زمره آرای مجمعین علم پیدا می‌کند.
نکته:
از کلمات علما استفاده می‌شود که اجماع دخولی زمانی تحقق می‌یابد که قول امام (ع) داخل در اقوال مجمعین باشد؛ بنابراین، فعل و تقریر امام (ع) از اجماع دخولی مصطلح خارج است؛ برای مثال، اگر از جماعتی که می‌دانیم یکی از آنها امام معصوم (ع) است فعلی سر بزند یا شخصی در حضور جماعتی که می‌دانیم یکی از آنها امام (ع) است، عملی را انجام دهد و با امکان ردع از سوی امام (ع) ، ردعی صورت نگیرد، این موارد گر چه حجت می‌باشد، ولی از مصادیق اجماع دخولی مصطلح نیست.
منابع
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 83
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 244
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 4 : صفحه 347
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 4 : صفحه 348
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 108
- کفایة الاصول : صفحه 331
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 10 : صفحه 299
- مقالات اصولی : صفحه 41
- جلد 3 : صفحه 212
- انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 1 : صفحه 256
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 349
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 189
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 98
- ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه 245
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اجماع دخولی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اجماع دخولی به زیرصفحه اجماع دخولی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد 3 : صفحه 212
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 98
- اصطلاحات الاصول : صفحه 23
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 101، 106، 108
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 267
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه 155
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 244
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 189
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 10 : صفحه 299
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 393، 400
- انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 1 : صفحه 256، 257
- ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه 245
- حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 100
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 81، 83
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 349
- کفایة الاصول : صفحه 331، 332
- مبادی فقه و اصول : صفحه 37
- معارج الاصول : صفحه 131
- مقالات اصولی : صفحه 41
- منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه 202
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 4 : صفحه 347، 348