تمکین ( اطاعت )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ تمکین ( اطاعت )

◄ تمکین زوجه ( فقه )

توضیح مفهومی

تمکین

تمکین: سلطه و اختیار دادن به دیگری.

از عنوان تمکین در باب نکاح بحث شده و به مناسبت در بابهای طهارت، صلات و تجارت نیز مطرح شده است.

تمکین زوجه: مراد این است که زن جهت استمتاع، خود را در اختیار شوهر قرار دهد و استمتاع شوهر از خود را - جز در موارد وجود مانع عقلی یا شرعی - محدود به زمان یا مکان و یا کیفیت خاصّی نکند. 1

تمکین از حقوق واجب شوهر بر زن است و در صورت خودداری زن از آن بدون عذر، نفقه او به سبب تحقق نشوز) ر نشوز (بر شوهر واجب نخواهد بود.

البتّه در فقه، این بحث مطرح است که آیا نفقه زوجه به صرف عقد دائم بر زوج واجب می‏شود یا منوط به تمکین وی پس از عقد است؟ مشهور، قول دوم است. 2 برخی قول اوّل را برگزیده و افزوده‏اند تنها با ظهور نشوز، نفقه از عهده شوهر ساقط می‏شود؛ بنابر این در فرض عدم تحقق نشوز با عدم تمکین، تأمین نفقه بر شوهر واجب خواهد بود، هرچند - به عللی مانند درخواست نکردن شوهر - تمکین حاصل نشده باشد. 3

زن، پس از عقد و پیش از دریافت مهر می‏تواند از تمکین خودداری کند، به شرط آنکه مهرش نقد و امتناع، قبل از آمیزش باشد. 4 برخی، توانایی شوهر در پرداخت مهر را نیز بر شرایط یادشده افزوده و گفته‏اند: اگر شوهر قدرت پرداخت مهر را نداشته باشد، زن حقّ امتناع از تمکین ندارد. 5 بر اصل حکم، ادعای اجماع شده است؛ لیکن برخی آن را نپذیرفته و گفته‏اند: هر یک از زن و شوهر مکلّف به وظیفه خویش است؛ زن به تمکین و مرد به پرداخت مهر و هیچ‏کدام بر دیگری توقّف ندارد و هرکدام به وظیفه خود عمل نکند، مرتکب معصیت شده است. 6

در ازدواج موقّت، استقرار همه مهر، متوقّف بر تمکین زن در تمامی مدّت تعیین شده در عقد است. 7

در موارد حرمت آمیزش) ر آمیزش (یا حرمت مطلق استمتاع) ر استمتاع (تمکین نیز بر زن حرام است.

سایر احکام

تمکین کودک و دیوانه نسبت به پوشیدن حریر بنابر مشهور بر ولیّ آنان حرام نیست؛ هرچند کراهت دارد. 8

آیا بر ولیّ یا غیر ولیّ کودک، تمکین او نسبت به لمس خطوط قرآن حرام است یا جایز؟ برخی به حرمت و برخی دیگر به جواز آن قائل شده‏اند. 9

تمکین کودکان، دیوانگان و بردگان نسبت به ایستادن در صف اوّل نماز جماعت کراهت دارد. 10 تمکین کافران حتی اهل کتاب) ر اهل کتاب (نسبت به

دخول در مسجد، حرام است. 11 تمکین یهود و نصارا نسبت به دسترسی به قرآن جز به منظور ارشاد و هدایت ایشان جایز نیست. 12

کسی که زن کافر ذمّی) ر اهل ذمّه (را از ناچاری به دایگی کودک خویش برگزیده، کراهت دارد او را نسبت به بردن کودک به منزلش تمکین دهد. 13

1. جواهر الکلام 2 303 /31. الحدائق الناضرة 102 - 98. 3 99 /25؛ جواهر الکلام 304 - 303 /31؛ فقه الصادق 4 327 - 324 /22. جواهر الکلام 5 41 /31. کتاب السرائر 6 592 - 591 /2. الحدائق الناضرة 7 462 - 460 /24. جواهر الکلام 8 167 /30. الحدائق الناضرة 100 /7؛ جواهرالکلام 9 122 /8. جواهر الکلام 10 316 /2. کشف الغطاء 329 /3 و جواهر الکلام 11 266 /13. الحدائق الناضرة 12 279 /7. منهاج الصالحین) خوئی (13 6 /2. المختصرالنافع/ 175.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 633

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

سلطه و اختیار دادن به دیگری

اعم

اطاعت ( فقه )

اخص

تمکین زوجه ( فقه )

وابسته

حق زوج ( فقه )، مهریه ( فقه )

== منابع ==index.php?catid=50

• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 18 : صفحه 183
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 633
• قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 89
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 8 : صفحه 308
• مهذب الاحکام جلد 25 : صفحه 201