جو ( غله )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ جو ( غله )

◄ سلُت

توضیح مفهومی

جو

جو: از غلاّت/ واحد وزن و طول.

جو، گاه به لحاظ جنس آن مطرح و موضوع احکامی قرار گرفته و گاه به عنوان واحد طول و وزن از آن یاد شده است. نگاه نخست به جو، نگاه استقلالی است که از آن به »شعیر« یاد می‏شود و نگاه دوم، نگاه طریقی است که از آن به »شعیره« تعبیر می‏شود. از جو به معنای

اوّل در بابهای طهارت، صلات، زکات، تجارت و اطعمه و اشربه سخن گفته‏اند.

آب جو: از جو، با روشی خاص نوشابه‏ای گرفته می‏شود به نام »فُقّاع« که نوشیدن آن حرام و نزد همه قائلان به نجاست خمر، نجس است، هرچند مست کننده نباشد) ر فقّاع (. چنان که از انواع مست کننده‏ها، شراب تهیّه شده از جو است که از آن به »مِرز« یا »جِعَه« یاد می‏شود. 1

نان جو: خوردن نان جو و ترجیح آن بر نان گندم و دیگر نانها مستحب است. 2

سجده بر پوست جو: سجده بر خوراکیهای روییده از زمین، مانند جو و گندم صحیح نیست؛ لیکن در صحّت سجده بر پوست جو و گندم اختلاف است. 3

زکات جو: جو از غلاّت چهارگانه‏ای است که زکات به آنها تعلّق می‏گیرد4) ر زکات (. زکات فطره) ر زکات فطره (را می‏توان از جو، آرد و یا قیمتِ آن پرداخت کرد. 5

تجارت جو: بنابر قول مشهور چند چیز، از جمله جو مشمول حکم حرمت یا کراهت احتکارند6) ر احتکار (. در مسئله زکات و ضمان، جو و گندم دو جنس به شمار می‏روند. از این رو، نصاب یکی با دیگری تکمیل نمی‏شود؛ چنان که ذمّه مشغول به یکی با ادای دیگری بری نمی‏گردد. امّا در مسئله ربا بنابر مشهور جو و گندم یک جنس محسوب می‏شوند و داد و ستد آن دو به زیادی یکی بر دیگری ربا و حرام است. 7 بیع محاقله) ر بیع محاقله (- که به گفته گروهی حرام و باطل است - به بیع خوشه گندم در برابر گندم اختصاص ندارد، بلکه بیع خوشه جو در برابر جو یا گندم و خوشه گندم در برابر جو را نیز دربر می‏گیرد. 8

از جو به معنای دوم به مناسبت در ابواب مختلفی نظیر طهارت، صلات، زکات و دیات سخن رفته است.

در کتب فقهی به تبعِ روایات از جو به عنوان واحد وزن و طول نام برده شده که مقصود، جوِ معمولی از حیث حجم و وزن است.

از جوِ واحد طول در مسئله نماز مسافر و اینکه یکی از شرایط قصر نماز، پیمودن مسافت دو برید است، یاد شده است. در تحدید برید آمده است: دو برید، 24 میل، هر میل چهار هزار ذراع، هر

ذراع 24 انگشت) عرض انگشت (و هر انگشت، هفت جوِ متوسط به هم پیوسته است؛ به گونه‏ای که قسمت زیرین هر جو بر پشت جوِ دیگر قرار گیرد و اندازه عرض هر جو، هفت موی متوسط »یابو« است. 9

غسل کردن با یک صاع و وضو گرفتن با یک مُدّ آب مستحب است. هر صاع، چهار مُدّ، هر مُدّ، دو رطل و یک چهارم رطل؛ هر رطل عراقی 91 مثقال شرعی؛ هر مثقال شرعی یک دینار؛ وزن هر دینار، یک درهم و سه هفتم درهم؛ هر درهم، شش دانق و هر دانق هشت دانه جوِ متوسط است. 10

1. جواهر الکلام 38 -- 3 /6 و 451 /41؛ وسائل الشیعة 2 279 /25. وسائل الشیعة 3 12 /25. جواهرالکلام 419 /8؛ مستمسک العروة 497 /5؛ العروة الوثقی 4 391 /2. جواهر الکلام 342 /2 -- 121 - 119 /3. 10 202 - 193 /14. 9 100 /24. 8 347 - 344 /23. 7 481 /22. 6 518 - 514. 5 207 - 205 /15 و 175 - 174 /15.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 129

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «جو ( غله )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

شَعِیر

اعم

حبوبات، غَلاّت چهارگانه

اخص

سلُت

وابسته

آرد جو، احتکار جو، اقراض کیلی گندم و جو، زکات جو، زکات فطره از جو، سجده بر جو، سویق جو، فقاع جو، نان جو، نصاب جو

منابع

• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 2 : صفحه 14
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 26 : صفحه 124
• الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 3 : صفحه 405
• تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 315
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 15 : صفحه 65
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 29 : صفحه 3
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 5 : صفحه 9، 13، 19، 62، 145، 150، 217، 247، 393
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 129
• مهذب الاحکام جلد 11 : صفحه 47