حبوبات
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
حبوبات: دانههای خوردنی نباتات.
حبوبات به دانههای گیاهانی مانند لوبیا، عدس، نخود و ماش که در پختن غذا از آنها استفاده میشود، اطلاق میگردد و از آن در بابهای طهارت، صلات، زکات، تجارت، دین، غصب و حدود سخن رفته است.
طهارت: به گفته برخی، برای تطهیر حبوبات نجس شده، مانند برنج و ماش، آنها را در پارچهای قرار داده و در آب کرّ) ر آب کرّ (فرو میبرند و در صورت نفوذ نجاست در باطن آنها، آن قدر در آب میماند که آب پاک در باطن آن نفوذ کند. برخی، تطهیر باطن مثل حبوبات را غیر ممکن دانستهاند. 1
صلات: سجده بر حبوباتِ خوردنی) ر خوردنی (، مانند گندم و برنج صحیح نیست. 2
زکات: از میان حبوبات، زکات گندم و جو واجب است؛ و بنابر قول مشهور زکات دیگر حبوبات وزنی یا پیمانهای، مانند ذرّت، عدس، برنج و ماش در صورتی که به حدّ نصاب) ر نصاب (برسند، مستحب است. 3
تجارت: حبوبات، مانند گندم و برنج یک جنس تلقی نمیشوند؛ از این رو، معامله هر نوع در برابر نوعی دیگر به زیاده جایز و صحیح است و ربا) ر ربا (به شمار نمیرود، جز گندم و جو که بنابر قول مشهور در مسئله ربا، یک جنس محسوب میگردند و معامله یکی در برابر دیگری به زیاده جایز نیست. 4
بیع سَلَم) ر بیع سلف (در حبوبات جایز است، به شرط آنکه اوصاف کالا، مانند تازه یا کهنه بودن، رنگ، بزرگی و کوچکی، نوع و محصول کدام شهر بودن، تعیین گردد 5
دین و غصب: حبوبات، مثلیاند) ر مثلی (؛ از این رو، در موارد ضمان، مثل آن بر ذمّه ثابت میشود نه قیمت آن. 6
حدود: از آنجا که حبوبات بالقوّه خوردنی به شمار میروند، در صورتی که در زمان قحطی، کسی از روی اضطرار) ر اضطرار (آنها را بدزدد، حدّ سرقت بر او جاری نمیگردد. 7
1. العروة الوثقی 2 230 /1. تحریر الوسیلة 3 149 /1. کتاب السرائر 434 /1؛ الحدائق الناضرة 106 /12؛ جواهر الکلام 4 205 /15. جواهر الکلام 338 /23 و 5 344. الحدائق الناضرة 6 9 - 8 /20. الروضة البهیة 15 /4؛ جواهر الکلام 85 /37 و 7 89. تحریر الوسیلة 486 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 207
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- ارزن، باقلا، برنج ( غذا )، جو ( غله )، ذرت، زوان، عدس، کنجد، گندم ( فقه )، لوبیا، ماش، نخود
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حبوبات به زیرصفحه حبوبات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.