اصل محرز ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

اصل محرز ( اصول فقه ) : اصل مبیّن وظیفه عملی با تنزیل شک و احتمال منزله یقین

اصل محرز، مقابل اصل غیرمحرز می‌باشد و به معنای اصلی است که مؤدای آن، بیان وظیفه عملی مکلف بوده و به واقع نظر دارد و خود اصل یا احتمال ـ که مقوِّم اصل است ـ را نازل منزله و جانشین یقین قرار می‌دهد؛ یعنی وظیفه عملی مکلف را با نظر به عالم واقع تعیین می‌نماید؛ بنابراین، به یکی از دو طرف شک، با این فرض که واقع می‌باشد، عمل می‌شود، مانند: اصل استصحاب که در آن، حالت شک در بقا، از روی تعبد، به منزله یقین به بقا در نظر گرفته می‌شود.

اصل محرز و اصل تنزیلی - که یکی از دو قسم اصل غیر محرز است و میرزای نائینی آن را قسم سومی در مقابل اصل محرز و اصل عملی محض دانسته -، هر دو مقابل اصل عملی، مورد بحث قرار می‌گیرند که در آن فقط وظیفه عملی به لسان انشای حکم جعل می‌شود و هیچ نظری به واقع ندارد، اما در اصل محرز و اصل تنزیلی نظر به واقع نیز هست، با این تفاوت که اصل تنزیلی به لسان تنزیل حکم ظاهری به منزله حکم واقعی می‌باشد، مثل: اصالت حل که در آن، مشکوک الحلیه جانشین حلال واقعی می‌گردد، و در اصل محرز، اصل احتمال، جانشین یقین گردیده و برای آن جعل طریقیت می‌شود، مثل: اصل استصحاب.

نکته:

تعریف دیگری از سوی شهید صدر برای اصل محرز ارایه شده که با مبانی وی نیز سازگار است؛ به این بیان که هرگاه در جعل حکم ظاهری، اهمیت محتمل لحاظ شود، آن اصل عملی است و هرگاه اهمیت محتمل و احتمال هر دو لحاظ شود آن اصل محرز است، مانند: قاعده فراغ.

نیز ر ک: اصل غیر محرز.

منابع

1. دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه (304-305)
2. الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 78
3. اصطلاحات الاصول : صفحه 59
4. الرسائل جلد 1 : صفحه 252
5. المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 55
6. تحریرالاصول : صفحه (5-6)
7. فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 110
8. فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 10
9. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «اصل محرز ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اصل احرازی، اصول احرازی، اصول عملی محرز، اصول محرز

اعم

اصول عملی ( اصول فقه )

وابسته

احراز تعبدی، اصل غیر محرز، تقدم اصل محرز بر غیر محرز

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اصل محرز ( اصول فقه ) به زیرصفحه اصل محرز ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 50، 51
• اصطلاحات الاصول : صفحه 59
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 32، 449، 530، 542
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 78، 79
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 10، 11، 33، 35، 36
• الرسائل جلد 1 : صفحه 252
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 55، 124، 125
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 253، 254
• المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 67، 82، 436
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 259
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 312، 484
• بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 16
• بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 353
• تحریرالاصول : صفحه (5-6)
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 74، 260
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 297، 299، (304-305)، 305، 306
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 382
• فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 110
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 10، 110
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 266، 486، 639، 693
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 38
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 23، 25، 74