تفاوت میان نسخه‌های «تحمل شهادت»
از دانشنامه علوم اسلامی
جز (۱ نسخه واردشده) |
|
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۱۳
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تحمل شهادت
تحمُّل شهادت: وقوف شاهد بر مشهودٌبِه.
تحمّل شهادت عبارت است از حصول علم برای شهادت دهنده نسبت به مورد شهادت از راه حواسّ خود) دیدن و شنیدن (یا استفاضه) ر استفاضه (. از این عنوان در باب قضاء و شهادات سخن رفته است.
حکم: ادای شهادت تنها در صورت تحقّق تحمّل شهادت، صحیح و مشروع است. تحمّل شهادت در صورت درخواست مشهودٌلَه یا مشهودٌعَلَیه با عدم بیم ضرر، بنابر مشهور بر کسی که اهلیّت شهادت دارد واجب است. در کفایی بودن وجوب و عدم تعیّن آن بر درخواست شونده در صورت وجود دیگران و امکان تحمّل آن برای آنان، یا عینی بودن آن - و وجوب تحمّل بر درخواست شونده حتّی در صورت امکان آن برای دیگران - اختلاف است. 1
کیفیّت تحمّل: تحمّل شهادت بر حسب نوع مشهودٌبِه متفاوت است؛ زیرا مشهودٌبِه یا از اموری است که تحمّل شهادت تنها با مشاهده آن امکانپذیر است مانند زنا، لواط، قتل، سرقت و غصب از افعال2 و یا علاوه بر مشاهده، شنیدن نیز در آن شرط است مانند عقود و ایقاعات از اقوال که دیدن متعاقدین و نیز شنیدن خودِ عقد یا ایقاع لازم است3 و یا از اموری است که از راه استفاضه) شنیدن از جمعی (حاصل میگردد مانند موت، نَسَب و مالکیت مطلق.
در مورد سوم، فردی که از اِخبار مردم - مبنی بر مردن فلانی یا اینکه مثلا حسن فرزند علی است یا این خانه ملک فلانی است - علم به مضمون آن پیدا کند میتواند به آن امور شهادت دهد؛ لیکن اگر استفاضه علمآور نباشد در حجّیت استفاضه و نیز - بنابر قول به حجّیت - در محدوده حجّیت آن نظراتی وجود دارد که در ذیل عنوان استفاضه بدانها اشاره رفته است.
برخی تصریح کردهاند در صورت علمآور نبودن استفاضه، شخص نمیتواند به مضمون استفاضه شهادت دهد؛ زیرا در شهادت، علم شاهد به مشهودٌبِه شرط است ولی میتواند به وجود استفاضه نزد حاکم گواهی دهد تا - بنابر حجّیت آن - حاکم به مقتضایش حکم کند. 4
گاهی مشهودٌبِه، شهادت اصل است؛ بدین معنا که شخص، گواهی دیگری را که تحمّل شهادت کرده است تحمّل میکند که از آن به »تحمّل شهادت بر شهادت« تعبیر میشود. تحمّل این نوع از مشهودٌبِه مراتبی دارد که کاملترین آن، آن است که شاهد اصلی) شاهد اوّل (نزد شاهد فرعی) شاهد دوم (بگوید: گواه باش) یا تو را گواه گرفتم (بر شهادت خودم که در این رخداد) مثلا قتل (علیه فلانی پسر فلانی و به نفع فلانی پسر فلانی شهادت میدهم. 5
احکام: اموری همچون بلوغ، اسلام، عدالت و حُرّیت که هنگام ادای شهادت در شاهد شرط است هنگام تحمّل شهادت، معتبر نیست؛ از اینرو تحمّل شهادت برای نابالغ، کافر، فاسق و برده نیز صحیح است؛ لیکن هنگام ادا در صورت بر طرف شدن آن موانع - مانند آنکه فاسق، عادل گردد - شهادت پذیرفته میشود مگر در طلاق که شرایط معتبر در ادا هنگام تحمّل نیز باید در شاهد وجود داشته باشد6) ر طلاق (.
در جواز اخذ اجرت بر تحمّل شهادت در فرض عدم وجوب عینی آن بر شخص، اختلاف است7) ر اجرت (. تحمّل شهادت به نفع مخالف) ر مخالف (مکروه است. 8
) ر شهادت (
1. جواهر الکلام 121. 2 183 - 180 /41 و 6 199 - 195. 5 135 - 131. 4 150. 3 128. کتاب السرائر 7 124 - 123 /2. قواعدالاحکام 422 /3؛ جواهر الکلام 8 54 - 53 /40. کتاب السرائر 130 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 381
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- تحمل شهادت بر شهادت، تحمل شهادت فرع
- به لحاظ متعلق:
- تحمل شهادت به عقود، تحمل شهادت به عمل
- به لحاظ مستندتحمل:
- تحمل شهادت به سماع، تحمل شهادت به مشاهده
- به لحاظ نقص فاعل:
- تحمل شهادت لال، تحمل شهادت ممنوع از شهادت، تحمل شهادت نابینا
وابسته
- اجرت تحمل شهادت، استشهاد تحمل شهادت، اشهاد، خروج معتکف برای تحمل شهادت، خودداری از تحمل شهادت، شهادت ( گواهی )، شهادت تبرعی، شهادت مُخْتَبی، نگاه به فرج زانی برای شهادت، نگاه به نامحرم در تحمل شهادت، وجوب تحمل شهادت
== منابع ==index.php?catid=50
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 3 : صفحه 137
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 10 : صفحه 262
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 26 : صفحه 217
- الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 3 : صفحه 355
- النضید فی شرح روضة الشهید جلد 9 : صفحه 313
- ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 441
- تبصرة المتعلمین : صفحه 250
- ریاض المسائل جلد 9 : صفحه 544
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 11 : صفحه 105، 451
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 33 : صفحه 429
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 381، 382
- قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 502
- مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 8 : صفحه 551
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 14 : صفحه 263، 266
- مهذب الاحکام جلد 27 : صفحه 185، 186