مهریه پناهنده به سر زمین اسلام

توضیح مفهومی

مهریه پناهنده به سر زمین اسلام : حکم مهریه زن پناهنده از دار کفر به دار اسلام از جهت تعلق یا عدم تعلق آن به شوهر یا یکی از ارحام

مهریه زنی که به دار اسلام پناهنده می‏شود هیچ‏گاه به پدر یا ارحام او داده نمی‏شود، زیرا هیچکدام آن‏ها حقّی نسبت به این زن ندارند. چه این که به شوهر یا وکیل او در صورتی که چیزی از مهر را تسلیم زوجه نکرده باشند نیز داده نمی‏شود. لیکن در بعضی موارد در صورت تسلیم مهر به زوجه و مطالبه شوهرش، به او اعاده می‏شود که عبارتند از:

1ـ مهر مباحی که پناهنده به دار اسلام از شوهر خود در حال کفر و قبل از پناهندگی گرفته است. بنابراین اگر مهر زوجه از قبیل امور محرم مثل شراب باشد، نه عین و نه قیمت آن به شوهرش اعاده نمی‏شود، همچنین مال غیر مهر، مثل هبه و آنچه که در عروسی به زوجه داده می‏شود نیز به شوهر اعاده نمی‏شود.

دلیل مطلب آیه دهم سوره ممتحنه است که می‏فرماید: « و آتوهم ما انفقوا؛ و آنچه را همسران آنها (برای ازدواج با این زنان) پرداخته‏اند به آنان بپردازید؛ ». این بخش از آیه بعد از این بخش از آیه است که فرمود: « فلا ترجعوهن الی الکفّار؛ آنها را بسوی کفار بازنگردانید».

امّا ابوحنیفه و مالک و احمد و مزنی، در این مورد نیز قائل به عدم اعاده مهر به زوج‏اند. دلیل آن‏ها این است که بضع زن، مال نیست و لذا داخل در امان نمی‏باشد و به همین جهت است که اگر کافر برای خود عقد امان ببندد، تنها اموال او داخل در امان است

نه زوجه‏اش.

علامه در تذکره و صاحب جواهر، این استدلال را از قبیل اجتهاد در مقابل قرآن می‏دانند.

درباره پرداخت مهر مباح نیز چند قول است.

قول اول که پرداخت آن را مطلقا از بیت المال می‏داند، اگر چه عین مهر موجود باشد. این قول صاحب جواهر است.

قول دوم که قول به تفصیل است، به این بیان که اگر مانع از ردّ زوجه، امام یا جانشین او باشد باید از بیت المال داده شود، امّا اگر مانع، غیر امام باشد، بر امام چیزی لازم نیست لذا از بیت المال پرداخت نمی‏شود. شیخ طوسی در « مبسوط »، علامه در « تذکره » و « قواعد » و محقق کرکی در « جامع المقاصد » این قول را اختیار کرده‏اند.

دلیل: پرداخت بدل چیزی از بیت المال تنها به عهده امام یاجانشین او است که به خاطر مصالح از بیت المال می‏پردازند و غیر امام چنین حقی ندارند.

2ـ زن مجنونی که به دار اسلام پناهنده شود که سه فرض دارد.

2ـ1ـ معلوم نیست قبل از جنون اسلام آورده است یا بعد از آن.

در این صورت باید تا افاقه پیدا کردن او صبر شود، اگر بعد از افاقه، اقرار به اسلام نماید، مهر او به شوهرش بازگردانده می‏شود.

2ـ2ـ هیچ اطلاعی از مجنونه در دست نیست. در این صورت نیز باید تا افاقه شدن او صبر نمود که اگر اقرار به اسلام کرد، مهر او به شوهرش داده می‏شود.

2ـ3ـ اسلام او قبل از جنون محرز باشد. در این صورت باید مهر او به زوج او برگشت داده شود، چرا که در این صورت، آن زن در حکم زن عاقل است که بضع خود را تفویت کرده است.

3ـ زن نابالغ پناهنده به دار اسلام که اقرار به اسلام می‏کند.

حکم این مسئله این است که باید صبر کرد تا آن زن، بالغ شود. اگر بعد از بلوغ بر اسلام خود باقی بماند، مهرش باز گردانده می‏شود.

4ـ زن پناهنده‏ای که بعد از پناهندگی به دار اسلام، مرتد شود که باید مهرش به زوج او باز گردانده شود.

منابع

1. تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 9 : صفحه 362
2. المبسوط فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 53
3. جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 3 : صفحه 473
4. قواعدالاحکام جلد 1 : صفحه 518
5. مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 85
6. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 21 : صفحه 304
7. تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 9 : صفحه (365-366)
8. جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 3 : صفحه 474
9. تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 9 : صفحه 366
10. المبسوط فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 54

اصطلاح‌نامه

اعم

مهریه ( فقه )

وابسته

پناهندگی زن، مطالبه مهریه پناهنده

منابع

• المبسوط فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 53
• تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 9 : صفحه 362، 363
• جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 3 : صفحه 473
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 21 : صفحه 303
• قواعدالاحکام جلد 1 : صفحه 518
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 85