مرجح جهتی

توضیح مفهومی

مرجح جهتی : عامل روشن کننده جهت صدور حدیث

مرجح جهتی، از اقسام مرجح داخلی و مقابل مرجح صدوری و مرجح مضمونی بوده و عبارت است از اموری که علل و انگیزه‌های صدور حدیث را روشن می‌سازد و به اصل صدور حدیث کار ندارد؛ به بیان دیگر، عواملی است که جهت صدور یک حدیث را تقویت کرده و آن را به حق نزدیک تر و از باطل دورتر می‌گرداند، مانند حدیثی که صدور آن برای ما مسلّم است ولی دو احتمال در آن وجود دارد:

1. در مقام بیان حکم واقعی است؛

2. در مقام بیان واقع نیست، بلکه از روی مصلحت و تقیه، صادر شده است؛ در چنین موردی، وجود مرجحات جهتیه، وضعیت را روشن می‌سازد، مثل: موافق یا مخالف بودن یک حدیث با عامه؛ یعنی در مقام تعارض دو حدیث، آن خبری که مخالف با عامه باشد راجح است، چون در حدیث موافق با عامه دو احتمال یاد شده وجود دارد، اما در حدیث مخالف عامه، احتمال دوم ـ که از روی تقیه صادر شده باشد ـ وجود ندارد.

نکته اول:

مرجح جهتی تنها در احادیث ائمه معصومین (ع) به کار می‌رود، زیرا آنان در تقیه به سر می‌بردند، ولی نسبت به احادیث نبوی (ص) این رجحان وجود ندارد، زیرا برای آن حضرت احتمال تقیه نبوده است.

نکته دوم:

مرجح جهتی تنها به اخبار آحاد اختصاص ندارد بلکه در اخبار متواتر هم متصور است.

منابع

1. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 229
2. تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 178
3. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 574
4. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 226
5. الرسائل جلد -2 : صفحه 91
6. فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 783
7. کفایة الاصول : صفحه 518
8. الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 362
9. شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 512
10. شرح رسائل جلد 7 : صفحه 163
11. شرح رسائل جلد 7 : صفحه 263
12. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «مرجح جهتی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

ترجیح جهتی، مرجحات جهت صدور

اعم

مرجحات سندی ( اعم )

وابسته

تقیه ( اصول فقه )، جهت صدور، مرجح متنی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مرجح جهتی به زیرصفحه مرجح جهتی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 511
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 229، 230، 231
• الرسائل جلد -2 : صفحه 91
• الرسائل جلد 2 : صفحه 91، 92
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 213، 214، 215
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 362
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 574
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 411
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 178
• شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 512
• شرح رسائل جلد 7 : صفحه 163، 263
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 446
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 783، 801، 804
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 778، 792
• کفایة الاصول : صفحه 518
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 433
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 226
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 198، 200، 201، 204
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 198، 200، 201، 204