تقیه ( اصول فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ تقیه ( اصول فقه )

◄ تقیه در عمل

◄ تقیه در فتوا ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

تقیه ( اصول فقه ) : کتمان حق یا ترک عمل به احکام شرعی واقعی به دلیل ترس از مخالفان

تقیه اصطلاحی فقهی است. کلمه ' تقیه ' از ' اتّقی یتّقی ' گرفته شده و به معنای پرهیز کردن و پرهیزکاری است. در اصطلاح، برای تقیه تعریف‌های متعددی بیان شده که برخی از آنها عبارت است از:

1. تعریف ' شیخ مفید ': ' التقیة کتمان الحق و ستر الاعتقاد فیه و مکاتمة المخالفین و ترک مظاهرتهم بما یعقب ضررا فی الدین و الدنیا '.

2. تعریف ' شیخ انصاری ': ' المراد (منها) هنا التحفظ عن ضرر الغیر بموافقته فی قول او فعل مخالف للحقّ '.

3. تعریف ' شهرستانی ': ' التقیة اخفاء امر دینی لخوف الضرر من اظهاره '.

بنا بر آن چه گذشت، تقیه به معنای ترک عمل به برخی از احکام شرع به طور موقت یا کتمان برخی از فتاوی یا باورهای دینی در شرایط خاص، مانند ترس از حاکمان ظالم و یا مدارا نمودن با دیگر فرقه‌های اسلامی و یا افکار عمومی، می‌باشد، به شرط این که برای آن غرض عقلایی ـ حفظ مصالح مهم دینی و دنیوی ـ وجود داشته باشد و یا حفظ جان، مال و آبروی مسلمانان به آن وابسته باشد.

نکته اول:

تقیه به حسب حکم تکلیفی، به واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح تقسیم می‌شود.

نکته دوم:

برای جواز تقیه، به آیات، روایات متواتر، اجماع و عقل استدلال شده است.

در کتاب ' القواعد الفقهیة ' آمده است:

'… و یدل علیه مضافا الی الاجماع آیات من الذکر الحکیم، و اخبار متواترة جدا و دلیل العقل و قضاء الوجدان السلیم '.

نکته سوم:

تقیه، به شیعه امامیه اختصاص ندارد، بلکه همه طوایف و عقلای عالم در زمان‌های مختلف (حتی قبل از اسلام) هنگام گرفتاری، به آن عمل نموده‌اند، مانند: تقیه مؤمن آل فرعون و اصحاب کهف.

منابع

1. القواعد الفقهیة جلد 1 : صفحه 388
2. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 579
3. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 226
4. بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 34
5. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اخص

تقیه در عمل، تقیه در فتوا ( اصول فقه )

وابسته

اجماع تقیهای، احکام تقیهای، مرجح جهتی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تقیه ( اصول فقه ) به زیرصفحه تقیه ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الفوائد الحائریة : صفحه 353، 461
• القواعد الفقهیة جلد 1 : صفحه 387، 388، 389
• القواعد و الفوائد جلد 2 : صفحه 155، 157، 158
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 4 : صفحه 122، 123
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 434
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 579
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 34
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 446
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 809
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 241
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 226
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 236