طبقات مفسران
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
طبقات مفسران : گروه‌های مختلف از مفسران تقریباً همزمان یا دارای شیوه مشترک در تفسیر
علم تفسیر از اولین اشتغالات مسلمانان بوده، و از زمان نزول قرآن یعنی عصر رسول الله صلی الله علیه و آله شروع شده است؛ لکن تفسیر به عنوان یک علم مدون و منسجم از زمان امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السّلام شروع گردید، و بزرگان این علم سلسله اسانید خود را به آن حضرت می‌رسانند. این علم دارای متخصصان و محققانی بوده است که در هر عصری به عنوان یک طبقه (افرادی که تقریباً همزمان بوده یا دارای یک شیوه مشترک در تفسیر بوده‌اند) از آن‌ها یاد می‌شود. البته در این میان پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم السلام شأن دیگری داشته‌اند که قابل قیاس با دیگران نیست و در این مختصر به آن پرداخته نمی‌شود.
با گسترش علم تفسیر و پدید آمدن اختلاف در شیوه‌های تفسیری، شناخت «طبقات مفسران» ضرورت یافت. از این روی در کنار علم تفسیر، دانش یا گرایشی در تفسیر بوجود آمد که طبقه بندی مفسران و جهت گیری‌های خاص هر یک از آنان درباره تفسیر قرآن و رابطه تاریخی هر طبقه با طبقات گذشته و شرح حال مفسران بزرگ درآن بررسی می‌شود.
تألیفات فراوانی درباره طبقات مفسران وجود دارد. جلال‌الدین سیوطی نخستین کسی است که به این کار همت گماشت و توانست نام 136 نفر از مفسران بزرگ را فهرست کند. شاید بتوان مهم‌ترین تألیف را در این باره کتاب ~طبقات المفسرین~ شمس الدین محمد بن علی بن احمد داودی (م 945 ق) دانست. وی در این اثر حدود 704 نفر از مفسران را نام برده است.
طبقه‌بندی مفسران بر اساس شیوه‌های تفسیری آنان به ویژه تفسیر مأثور، اندکی اختلاف نظر پدید آورده است؛ از این رو، در بررسی طبقات مفسران به دو مقوله «طبقات مفسران اهل سنّت» و «طبقات مفسران شیعه» برمی‌خوریم.
نیز ر.ک:طبقات مفسران اهل سنت، طبقات مفسران شیعه.
منابع
- مبانی و روشهای تفسیر قرآن : صفحه 55
- قرآن در اسلام : صفحه 72
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 233
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه (17-22)
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه (289-298)
- تاریخ تفسیر قرآن کریم : صفحه 198
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «طبقات مفسران» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
- طبقه اول مفسران، طبقه پنجم مفسران، طبقه چهارم مفسران، طبقه دوم مفسران، طبقه سوم مفسران، طبقه ششم مفسران، طبقه مفسران تابعین، طبقه مفسران تابعین تابعین، طبقه مفسران صحابه، طبقه مفسران عصر تدوین
- به لحاظ مذهب:
- طبقات مفسران اهل سنت، طبقات مفسران شیعه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه طبقات مفسران به زیرصفحه طبقات مفسران/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.