حج بلدی
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
حج بلدی
حج بَلَدی: مقابل حج میقاتی.
حج بلدی حجی را گویند که به نیابت از منوب عنه از شهر وی انجام گیرد؛ مقابل حج میقاتی که از میقات انجام میشود. از آن در باب حج سخن گفتهاند.
میّتی که حج بر عهدهاش استقرار یافته، بر ولیّ او واجب است از اصل ترکه میّت) ر ترکه (هزینه حج او را جدا سازد تا از طرف او حج بگزارند؛ 1 لیکن آیا واجب است از طرف میّت حج بلدی به جا آورند یا حج میقاتی کفایت میکند؟ مسئله اختلافی است. قول دوم، مشهور، بلکه بر آن ادعای اجماع شده است. در مقابل مشهور، برخی در صورت وسعت مال، قائل به وجوب حج بلدی و درصورت عدم کفاف مال میّت، قائل به وجوب آن از نزدیکترین مکان به شهر منوب عنه شدهاند.
بنابر قول مشهور، حج از نزدیکترین میقاتهابه مکّه انجام میگیرد و در صورت عدم امکان، از غیر آن، با رعایت نزدیکترین مکان به میقات. 2 البته چنانچه حج جز از بلد میّت امکانپذیر نباشد، حج بلدی، واجب و تمامی هزینه آن از اصل ترکه برداشته میشود. 3
در اینکه مراد از بلد میّت، وطن او است یا شهری که در آن از دنیا رفته، اختلاف
است. 4 بنابر قول اوّل، در صورتی که میّت دو وطن داشته باشد، حج از نزدیکترین آن دو به مکّه واجب میشود، مگر آنکه ورثه به وطن دورتر راضی گردند. 5
حج بلدی با وصیّت به آن، واجب میگردد؛ لیکن هزینه مازاد بر حج میقاتی از ثلث مال میّت برداشته میشود. اگر کسی به طور مطلق به حج وصیّت کند، در اینکه حج میقاتی کفایت میکند یا نه، اختلاف است. البته با انصراف به حج بلدی یا وجود قرینهای بر آن، حج بلدی به جا آورده میشود. 6
بنابر قول به وجوب حج بلدی مطلقا یا در صورت وصیّت به آن، اگر ورثه مخالفت کنند و از طرف میّت، حج میقاتی انجام دهند، یا کسی تبرّعاً از طرف میّت، حج میقاتی به جا آورد، ذمّه میّت بری و وجوب حج بلدی ساقط میگردد. 7 برخی در سقوط وجوب و حصول برائت ذمّه میّت اشکال کردهاند. 8 البته اگر مال میّت تنها برای حج میقاتی کفاف دهد، همان کفایت میکند. 9
بنابر قول به کفایت حج میقاتی، واجب نیست حج از میقات یا نزدیکترین مکان به آن انجام گیرد؛ بلکه به جا آوردن آن از هر شهری که ورثه بخواهند، جایز است؛ لیکن اجرت مازاد بر حج میقاتی در صورت امکانِ اجیر گرفتن از میقات، از اصل مال و نیز از ثلث آن در فرض وصیّت نکردن، برداشته نمیشود؛ بلکه ورثه باید آن را از مال خود بپردازند. 10
برخی گفتهاند: بنابر کفایت حج میقاتی، حکم نسبت به مرده و زنده یکسان است. بنابر این، با استقرار حج بر مکلّف، چنانچه به علّت بیماریای که امید به بهبود آن نیست، از رفتن به حج باز بماند، حج بلدی از او ساقط میشود و میتواند از میقات نایب بگیرد؛ لیکن برخی نسبت به زنده، احتیاط واجب را در حج بلدی دانستهاند. 11
1. جواهرالکلام 322- 320. 2 314 - 313 /17؛ العروة الوثقی 463 /4؛ معتمد العروة 3 318 /1. العروة الوثقی 464 /4؛ مستمسک العروة 4 264 /10. جواهر الکلام 327 - 326 /17؛ العروة الوثقی 465 /4؛ معتمد العروة 5 325 - 324 /1. مستمسک العروة 6 271 /10. العروة الوثقی 464 /4؛ مستمسک العروة 264 /10؛ معتمد العروة 7 322 - 320 /1. مستمسک العروة 8 265 /10. مدارک الاحکام 9 87 /7. العروة الوثقی 467 - 466. 10 465 /4؛ معتمد العروة 11 326 - 325 /1. العروة الوثقی 441 /4 و 467.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 222
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
== منابع ==index.php?catid=50