عملکردها

حج بلدی

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

حج بلدی

حج بَلَدی: مقابل حج میقاتی.

حج بلدی حجی را گویند که به نیابت از منوب عنه از شهر وی انجام گیرد؛ مقابل حج میقاتی که از میقات انجام می‏شود. از آن در باب حج سخن گفته‏اند.

میّتی که حج بر عهده‏اش استقرار یافته، بر ولیّ او واجب است از اصل ترکه میّت) ر ترکه (هزینه حج او را جدا سازد تا از طرف او حج بگزارند؛ 1 لیکن آیا واجب است از طرف میّت حج بلدی به جا آورند یا حج میقاتی کفایت می‏کند؟ مسئله اختلافی است. قول دوم، مشهور، بلکه بر آن ادعای اجماع شده است. در مقابل مشهور، برخی در صورت وسعت مال، قائل به وجوب حج بلدی و درصورت عدم کفاف مال میّت، قائل به وجوب آن از نزدیک‏ترین مکان به شهر منوب عنه شده‏اند.

بنابر قول مشهور، حج از نزدیک‏ترین میقاتهابه مکّه انجام می‏گیرد و در صورت عدم امکان، از غیر آن، با رعایت نزدیک‏ترین مکان به میقات. 2 البته چنانچه حج جز از بلد میّت امکان‏پذیر نباشد، حج بلدی، واجب و تمامی هزینه آن از اصل ترکه برداشته می‏شود. 3

در اینکه مراد از بلد میّت، وطن او است یا شهری که در آن از دنیا رفته، اختلاف

است. 4 بنابر قول اوّل، در صورتی که میّت دو وطن داشته باشد، حج از نزدیک‏ترین آن دو به مکّه واجب می‏شود، مگر آنکه ورثه به وطن دورتر راضی گردند. 5

حج بلدی با وصیّت به آن، واجب می‏گردد؛ لیکن هزینه مازاد بر حج میقاتی از ثلث مال میّت برداشته می‏شود. اگر کسی به طور مطلق به حج وصیّت کند، در اینکه حج میقاتی کفایت می‏کند یا نه، اختلاف است. البته با انصراف به حج بلدی یا وجود قرینه‏ای بر آن، حج بلدی به جا آورده می‏شود. 6

بنابر قول به وجوب حج بلدی مطلقا یا در صورت وصیّت به آن، اگر ورثه مخالفت کنند و از طرف میّت، حج میقاتی انجام دهند، یا کسی تبرّعاً از طرف میّت، حج میقاتی به جا آورد، ذمّه میّت بری و وجوب حج بلدی ساقط می‏گردد. 7 برخی در سقوط وجوب و حصول برائت ذمّه میّت اشکال کرده‏اند. 8 البته اگر مال میّت تنها برای حج میقاتی کفاف دهد، همان کفایت می‏کند. 9

بنابر قول به کفایت حج میقاتی، واجب نیست حج از میقات یا نزدیک‏ترین مکان به آن انجام گیرد؛ بلکه به جا آوردن آن از هر شهری که ورثه بخواهند، جایز است؛ لیکن اجرت مازاد بر حج میقاتی در صورت امکانِ اجیر گرفتن از میقات، از اصل مال و نیز از ثلث آن در فرض وصیّت نکردن، برداشته نمی‏شود؛ بلکه ورثه باید آن را از مال خود بپردازند. 10

برخی گفته‏اند: بنابر کفایت حج میقاتی، حکم نسبت به مرده و زنده یکسان است. بنابر این، با استقرار حج بر مکلّف، چنانچه به علّت بیماری‏ای که امید به بهبود آن نیست، از رفتن به حج باز بماند، حج بلدی از او ساقط می‏شود و می‏تواند از میقات نایب بگیرد؛ لیکن برخی نسبت به زنده، احتیاط واجب را در حج بلدی دانسته‏اند. 11

1. جواهرالکلام 322- 320. 2 314 - 313 /17؛ العروة الوثقی 463 /4؛ معتمد العروة 3 318 /1. العروة الوثقی 464 /4؛ مستمسک العروة 4 264 /10. جواهر الکلام 327 - 326 /17؛ العروة الوثقی 465 /4؛ معتمد العروة 5 325 - 324 /1. مستمسک العروة 6 271 /10. العروة الوثقی 464 /4؛ مستمسک العروة 264 /10؛ معتمد العروة 7 322 - 320 /1. مستمسک العروة 8 265 /10. مدارک الاحکام 9 87 /7. العروة الوثقی 467 - 466. 10 465 /4؛ معتمد العروة 11 326 - 325 /1. العروة الوثقی 441 /4 و 467.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 222

اصطلاح‌نامه

اعم

حج ( عام )

اخص

حج بلدی استیجاری، حج بلدی برای میت

وابسته

استطاعت بلدی، بلد، وصیت به حج بلدی

== منابع ==index.php?catid=50

  • تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 386، 397
  • جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 17 : صفحه 323
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 222
  • مهذب الاحکام جلد 12 : صفحه 164