تجری ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

تجری ( اصول فقه ) : مخالفت با تکلیف مقطوع، در فرض خطا بودن اعتقاد

تجرّی، در لغت به معنای اظهار جرأت است. تجرّی بر مولا در عرف، شامل معصیت نیز می‌شود، زیرا اظهار جرأت بر مولا، با اقدام به خلاف آن چه که او به طور قطع به آن دستور داده، حاصل می‌شود، چه این قطع او موافق با واقع باشد چه نباشد. بنابراین، دامنه تجری در عرف، از تجری در اصول گسترده تر است و شامل تجری و معصیت اصطلاحی، هر دو، می‌شود.

اما تجری در اصطلاح اصول عبارت است از اقدام به خلاف اوامر مولا در مواردی که نسبت به آنها قطع وجود دارد، به شرط آن که قطع مخالف واقع باشد. در حقیقت، تجری به معنای مخالفت با مولا در اعتقاد و نه در عمل می‌باشد؛ برای مثال، در مواردی که شخص به وجوب چیزی یا حرمت آن قطع دارد، ولی واجب را ترک می‌کند و یا حرام را مرتکب می‌گردد و سپس علم به مخالفت قطع خود با واقع پیدا کند، به او ' متجرّی ' می‌گویند و این عمل او را ' تجرّی ' می‌نامند.

درمیان اصولی‌ها، این بحث وجود دارد که آیا تجری، حرام و موجب استحقاق عقاب است یا خیر در این باره سه نظر وجود دارد:

1. برخی هم چون مرحوم ' آخوند خراسانی ' معتقدند تجری حرام است و موجب استحقاق عقاب نیز می‌گردد؛ به عبارت دیگر، تجری هم قبح فعلی و هم قبح فاعلی دارد؛

2. برخی دیگر همچون مرحوم ' شیخ انصاری ' اعتقاد دارند تجری حرام نیست و موجب استحقاق عقاب نمی‌گردد؛ به عبارت دیگر، فقط قبح فاعلی دارد؛

3. ' صاحب فصول ' تجری را حرام می‌شمارد و آن را باعث استحقاق عقوبت می‌داند، مگر در جایی که شخص اعتقاد به تحریم آن چه که واجب توصلی است داشته باشد و آن را انجام دهد.

نکته اول:

در این که آیا تجری، فعل قلب _ جوانحی _ است یا فعل خارجی _ جوارحی _ اختلاف وجود دارد:

برخی اعتقاد دارند عنوان تجری بر عزم و اراده شخص به مخالفت مولا صدق می‌کند.

و بعضی دیگر بر این باورند که به عمل و فعلی که در خارج، از شخص سر می‌زند، عنوان تجری صدق می‌نماید.

نکته دوم:

در این که تجری، بحث اصولی یا کلامی و یا فقهی است، اختلاف وجود دارد.

منابع

1. تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 10
2. فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 12
3. کفایة الاصول : صفحه 298
4. نهایة الاصول : صفحه (409-418)
5. آراؤنا فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 11
6. فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 42
7. المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 25
8. الوصول الی کفایة الاصول جلد 3 : صفحه 290
9. المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 46
10. اصطلاحات الاصول : صفحه 94
11. محاضرات فی اصول الفقه : صفحه 139
12. ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه (50-53)
13. دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 42
14. الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 133
15. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

استحقاق ذم ( اصول فقه )، استحقاق عقاب ( اصول فقه )، اطاعت ( اصول فقه )، انقیاد ( اصول فقه )، ثواب و عقاب ( اصول فقه )، حرمت تجری، عصیان ( اصول فقه )، قاعده استحقاق عقاب بر قبیح، قبح تجری، قطع ( اصول فقه )، متجرّی، متجرّی به

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تجری ( اصول فقه ) به زیرصفحه تجری ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• جلد 3 : صفحه 47
• آراؤنا فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 11
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 22، 25، 26، 27، 33، 34
• اصطلاحات الاصول : صفحه 94، 95
• اصول الاستنباط : صفحه 180، 243
• الاصول جلد 5 : صفحه 78
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 133، 134
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 26، 27، 35، 36، 37، 38، 44، 46
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 25، 36، 37، 40، 46، 48
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 3 : صفحه 290
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 234، 235، 250
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 85
• انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 1 : صفحه 43
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه (50-53)، 52
• بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 35، 36، 40، 51، 53، 65
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 9، 10، 14، 15، 16
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 10، 11، 12، 14
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 9، 10
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 42، 43
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 215
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 8، 9، 12، 13، 14
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 41، 42، 50، 53
• کفایة الاصول : صفحه 298، 302
• مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول) : صفحه 180
• محاضرات فی اصول الفقه : صفحه 139
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 18، 28
• منتقی الاصول جلد 2 : صفحه 240
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 36، 37، 38، 40، 41، 43، 50، 51، 54، 55، 56، 63، 66
• منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 351
• نهایة الاصول : صفحه (409-418)، 411، 414
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 30، 33، 36، 41